Στόν πρᾶο καί ταπεινό τῇ καρδίᾳ μακαριστό ᾿Αρχ. Μᾶρκο Μανώλη

Σχόλιον klision: Μέ θλίψη ἀνακοινώσαμε πρίν λίγο τήν κοίμηση τοῦ πράου καί ταπεινοῦ τῇ καρδίᾳ π. Μάρκου Μανώλη. ᾿Αθόρυμος, μά ἐνεργητικός, πρᾶος καί συνάμα δυναμικός. ῾Ομολογητής τῆς πίστεως, καρτερικός στίς θλίψεις καί τούς διωγμούς ὑπέρ τοῦ ὀνόματος τοῦ Χριστοῦ, ἕνα ζωντανό καί ἀνοικτό εὐαγγελιο πού δίδασκε ὅλους μας. ῾Η ψυχή τῆς ἐφημερίδος ᾿Ορθόδοξος Τύπος. Σίγουρα, ἡ παρουσία του θά μείνει ἀνεξίτηλη στή μνήμη μας. ῾Ο Κύριος νά τόν ἀναπαύει ἐν χώρᾳ ζώντων, ἐν σκηναῖς δικαίων. ᾿Εμεῖς, ταπεινά τοῦ ἀφιερώνουμε τό παρακάτω ψηφιοσκόπιο μέ τό εὐαγγέλιο τῆς κηδείας. Αἰωνία σου ἡ μνήμη...

῾Ημερίδα: "Γλῶσσα καί λατρεία. Νοησιαρχία ἤ μέθεξης; (17-04-2010)

Ο Άγιος Νικόδημος ζήτησε από τον Ιερόσυλο να επιστρέψει το λείψανό του!

Δελτίο Τύπου Ιερού Κοινοβίου Οσίου Νικοδήμου Μέσα σε κατάνυξη και συγκίνηση, χθες, Πέμπτη 15 Απριλίου 2010, οι Πατέρες του Ιερού Κοινοβίου Οσίου Νικοδήμου παρέλαβαν το ιερό λείψανο  που είχε κλαπεί στις 15 Μαρτίου 2010. Ο δράστης αντίκρυσε ολοζώντανο τον Άγιο τέσερεις φορές, ο οποίος του είπε: «Παιδί μου, πήγαινέ με στο σπίτι μου από όπου με πήρες, αρκετά με ταλαιπώρησες». Συγκλονισμένος ο δράστης έτρεξε και βρήκε έναν Ιερέα της Μητροπόλεως Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας, στον οποίο εξομολογήθηκε με λυγμούς και δάκρυα, λέγοντας «αμάρτησα πάτερ, έγινα ιερόσυλος» και του παρέδωσε το ιερό λείψανο. Ο Ιερεύς παρέλαβε το ιερό λείψανο και συγκλονισμένος αμέσως το έφερε στη Μονή.  Όλα τα ανωτέρω αναφέρονται στην κατάθεση που έδωσε ο Ιερεύς ενώπιον της Αστυνομικής Αρχής. Ο δράστης διεμήνυσε ότι σύντομα θα επισκεφθεί τον Ηγούμενο για να ζητήσει συγγνώμη. Το Σάββατο 17 Απριλίου και ώρα 6μ.μ. θα τελεσθεί επίσημη υποδοχή του ιερού λειψάνου και Πανηγυρικός Εσπερινός. Το ιερό λείψανο θα τεθεί σε προσκύνηση των πιστών.  Πηγή:amen.gr

Εκοιμήθη ο «Άγιος των φυλακισμένων» πατέρας Μάρκος Μανώλης

Παρασκευή, 16 Απρίλιος 2010

Συντάχθηκε απο τον/την Αιμίλιος Πολυγένης 23:03

Σύμφωνα με πληροφορίες, εκοιμήθη σήμερα σε ηλικία 73 ετών ο πατέρας Μάρκος, γνωστός ως «Άγιος των φυλακισμένων».
Ο π. Μάρκος από την Κυριακή των Βαϊων και λίγο πριν το πέρας της Θείας λειτουργίας , κατέρρευσε και μεταφέρθηκε εσπεσμένα στο 401 Νοσοκομείο, όπου παρέμεινε όλες αυτές τις μέρες.
Σήμερα το βράδυ η σωρός του π. Μάρκου θα μεταφερθεί στον Άγ. Γεώργιο στο Διόνυσο και σύμφωνα με πληροφορίες η κηδεία θα γίνει αύριο στις 15:00 στον Άγιο Διονύσιο.
Ο πατέρας Μάρκος για περισσότερα από είκοσι χρόνια περνούσε την πύλη των Φυλακών Ανηλίκων Αυλώνας, για να εξομολογήσει και να τελέσει θεία Λειτουργία.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι 0 73χρονος ιερέας έχει συνομιλήσει με ορισμένους από τους πιο «διάσημους» κρατουμένους των ελληνικών φυλακών, όπως ο Μανώλης Δημητροκάλης που βρέθηκε στη φυλακή για την «υπόθεση των σατανιστών» και ο Κώστας Πάσσαρης που σε μικρή ηλικία πέρασε από τις Στρατιωτικές Φυλακές Αυλώνα.
«Προσπαθούμε να βοηθήσουμε και να στηρίξουμε τους νέους γιατί ζητάνε τη μετάνοια. Δεν πρέπει να παραμελούμε τους συνανθρώπους μας και πόσο μάλλον τα νεαρά παιδιά που έχουν ανάγκη τη φροντίδα και την αγάπη περισσότερο απ’ όλους μας», έλεγε στην τελευταία του συνέντευξη στην εφημερίδα «Espresso».

http://www.romfea.gr

Η λατρευτική γλώσσα και οι νέοι...

Παρασκευή, 16 Απρίλιος 2010

Συντάχθηκε απο τον/την Μητρόπολη Πειραιώς 11:13

Τα τελευταία χρόνια όλο και πιο  συχνά ακούγεται ότι οι νέοι δεν εκκλησιάζονται επειδή δεν κατανοούν τα όσα λέγονται στις ιερές ακολουθίες.
Η λατρευτική γλώσσα κατανοείται ως το μεγάλο εμπόδιο για τήν συμμετοχή των νέων στη θεία Λειτουργία και πληθαίνουν οι φωνές εκείνων που ζητούν επίμονα ριζικές αλλαγές.
Νέοι και λατρευτική ζωή
Μια αφετηριακή επισήμανση, απαραίτητη για τήν συζήτησή μας, είναι  ότι το καίριο ζήτημα που απασχολεί  όλους μας είναι το τι πρέπει να πράξουμε ώστε να υπάρξει αληθινά μια ενσυνείδητη συμμετοχή των νέων στην λατρεία.
Αυτή είναι η ουσία του θέματος στα πλαίσια του οποίου εντάσσεται και η εξέταση του αν θα βοηθούσε η χρήση μεταφρασμένων λειτουργικών κειμένων στην λατρεία. Τούτη η επισήμανση πιστεύουμε πως είναι απολύτως χρήσιμη στη συζήτησή μας και αυτό γιατί στις μέρες μας η λύση της αντικατάστασης των λειτουργικών κειμένων προβάλλεται ως μονόδρομος, ως η μοναδική λύση.
Φοβούμαστε όμως πως όχι μόνο λύση δεν αποτελεί, αφού ούτε τα επιθυμητά αποτελέσματα φρονούμε πως θα φέρει, αλλά αντιθέτως η ίδια από μόνη της θα αποτελέσει μέγα πρόβλημα, το οποίο θα δημιουργούσε πλήθος δυσκολιών τόσο στο επίπεδο της λατρευτικής ευταξίας όσο και σε εκείνο του μηνύματος που οι νέοι θα προσλάβουν από την κίνηση αυτή.
Η Εκκλησία μεριμνούσε πάντα για  τήν ομαλή εισαγωγή τών νέων χριστιανών στην λατρευτική της ζωή. Γνωρίζουμε πώς η κατήχηση τών προσώπων που επιθυμούσαν να ενταχθούν στούς κόλπους της δέν περιοριζόταν μόνο στην προβαπτισματική διδασκαλία, αλλά επεκτεινόταν και μετά την εισαγωγή στο εκκλησιαστικό σώμα δια του Βαπτίσματος, με τις λεγόμενες «Μυσταγωγικές Κατηχήσεις», οι οποίες είχαν περιεχόμενο λειτουργικό, ερμήνευαν δηλαδή τα πεπραγμένα της λατρείας.
Στήν εποχή μας η Κατήχηση κατά κοινή  ομολογία έχει χάσει τον «μυσταγωγικό» της χαρακτήρα. Στις ενορίες μας μπορεί να υπήρξε μία μεγάλη ανάπτυξη «κατηχητικών σχολείων», όμως εκείνα επηρεασμένα από τα προτεσταντικά και ρωμαιοκαθολικά πρότυπα, θεώρησαν πως η εκκλησιαστική αλήθεια πρέπει να διδάσκεται κυρίως ως γνώση η οποία καταλήγει σε ηθικολογικά προστάγματα και όχι ως μια αποκάλυψη των Μυστηρίων του Θεού.
Είναι γνωστό πώς η Κατήχηση στις μέρες  μας περνά μία μεγάλη κρίση. Θα τολμούσαμε να πούμε ότι οι νέοι γυρίζουν τη πλάτη στην Εκκλησία επηρεασμένοι αφ’ ενός από τις σειρήνες της εποχής, αφ’ ετέρου μένοντας αδιάφοροι σε μία γνωσιοκεντρική προσέγγιση του εκκλησιαστικού γεγονότος.
Αυτό το τελευταίο σημείο φαίνεται πώς  δέν έχει αξιολογηθεί στο επίμαχο  ζήτημα τής μετάφρασης τών λειτουργικών κειμένων. Το σκεπτικό των εισηγητών της μεταφράσεως είναι πως αυτό που λείπει από την λατρεία είναι η γνώση και η κατανόηση των κειμένων.
Αυτό που φανερώνει όμως η εμπειρία της κατηχητικής προσπάθειας είναι πως όταν η Κατήχηση αποστερήθηκε τον μυσταγωγικό της χαρακτήρα για να τονίσει το γνωσιολογικό της περιεχόμενο, τότε μεταποιήθηκε σε μία αλήθεια που είχε χάσει τους διαύλους επικοινωνίας με τους πολλούς.
Ακούγεται συχνά ότι στις μέρες μας επιβάλλεται η μετάφραση τών κειμένων γιατί διαφορετικά εμφωλεύει  ο κίνδυνος τής μαγικής κατανοήσεως της λατρείας.
Ο ισχυρισμός αυτός καταδεικνύει έναν κίνδυνο αληθινό. Η λατρεία μας είναι λογική και οφείλει να μην απολέσει αυτόν της τον χαρακτήρα. Στο επίπεδο αυτό θα θέλαμε να προτείνουμε κάποιες πρακτικές προτάσεις που ίσως μπορούσαν να συμβάλλουν στην προσπάθεια της μυσταγωγικής προσέγγισης των νέων.
Οι προτάσεις αυτές κινούνται μέσα στα πλαίσια της κατηχητικής προσπάθειας που συντελείται στις ενορίες μας κι αυτό γιατί πιστεύουμε πως η οικειότητα με την λατρεία είναι κάτι που καλλιεργείται και αυξάνει όταν βρει πρόσφορες συνθήκες.
Λογικές που θέλουν μεμονωμένες κινήσεις, όπως αυτή της μεταφράσεως στα νέα ελληνικά των λειτουργικών κειμένων, να οδηγούν μαζικά τους νέους στην Εκκλησία και εκείνοι δια μιας να κατανοούν και να εμβαθύνουν στα Μυστήρια Της, όχι μόνο απέχουν από την πραγματικότητα, αλλά φανερώνουν πως οι εμπνευστές τους είναι εκείνοι που τελικά αναζητούν λύσεις μαγικές.
1. Τα παιδιά στο κατώτερο κατηχητικό μπορούν να έρθουν σε επαφή και γνωριμία με κείμενα που χρησιμοποιούνται συχνά στη λατρεία. Ο Προοιμιακός ψαλμός, ο Πεντηκοστός, η Θ  ὠδὴ της Θεοτόκου είναι κείμενα που τα παιδιά μπορούν να μάθουν αρχικά να διαβάζουν σωστά, ενώ σταδιακά, στις μεγαλύτερες τάξεις, αξίζει να προχωρήσουν στην απομνημόνευση αυτών.
Τα κείμενα τούτα δίδουν παράλληλα την δυνατότητα στον κατηχητή να δημιουργήσει μία σειρά ερμηνευτικών μαθημάτων πάνω σε αυτά, αφού το περιεχόμενο τους δίδει αφορμές για να διδαχθούν πολλά κατηχητικά θέματα.
Με τον τρόπο αυτό τα παιδιά όταν βρίσκονται μέσα στις ακολουθίες μεταξύ των αγνώστων γι’ αυτά ακουσμάτων θα συναντούν ψαλμούς και ύμνους γνωστούς και οικείους σ’ αυτά, γεγονός που σταδιακά θα τα εντάσσει ουσιαστικά σε μια ενσυνείδητη συμμετοχή στην κοινή λατρεία.
2. Δεν είναι τυχαίο ότι στη λατρεία της Εκκλησίας μας επικράτησε η χρήση των ύμνων. Τα σπουδαία δογματικά λόγια των Πατέρων έλαβαν μέλος και έγιναν σύμφωνα με το ομώνυμο διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη: «Τα τραγούδια του Θεού».
Τα παιδιά μπορούν να μάθουν ύμνους τής Εκκλησίας μας, με μεγαλύτερη ευκολία από όσο φανταζόμαστε. Αρχικά μπορούν να διδαχθούν ύμνους απλούς στο μέλος και στο νοηματικό περιεχόμενο.
Τα απολυτίκια του Αγίου της ενορίας τους, του Αγίου που φέρουν το όνομα, τα τροπάρια των μεγάλων Δεσποτικών και Θεομητορικών εορτών, διάφορα μεγαλυνάρια Αγίων, μπορούν να γίνουν ένα πρώτο υλικό που θα χαροποιήσει τα παιδιά και θα τα οδηγήσει σε μία ουσιαστική οικειότητα με τα λειτουργικά κείμενα. Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να ωφεληθούν πολύ από τους ύμνους του Αναστασιματαρίου.
Το απολυτίκιο του κάθε ήχου, ίσως και κάποια στιχηρά, είναι ικανά να δώσουν στους νέους αφορμές να αγαπήσουν την θεολογία της Εκκλησίας μας, να αναζητήσουν μία μεγαλύτερη εμβάθυνση, και ίσως να δημιουργηθεί και ο ζήλος για να προχωρήσουν στη σπουδή της εκκλησιαστικής μουσικής.
3. Η δύσκολη καθημερινότητα του σύγχρονου ανθρώπου έχει απομακρύνει από τις ακολουθίες του νυχθημέρου, τις καθημερινές δηλαδή ακολουθίες της Εκκλησίας, τους περισσότερους πιστούς. Τα παιδιά ακολουθούν και αυτά προγράμματα φορτωμένα με πολλές δραστηριότητες και ενασχολήσεις.
Χωρίς να γινόμαστε πιεστικοί μπορούμε να παροτρύνουμε τα παιδιά για την παρουσία τους στις ακολουθίες. Αυτό δύναται να γίνει εφικτό αν έστω μία φορά την εβδομάδα, καλούμε τα παιδιά σε μία συνάντηση για ένα απόδειπνο στο πνευματικό κέντρο της ενορίας μας. Κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει ευκαιρία για να βρεθούν τα παιδιά μέσα στην εβδομάδα, να ξεφύγουν λίγο από τους πιεστικούς ρυθμούς της καθημερινότητας. Εκεί τα παιδιά θα κληθούν να διαβάσουν εκείνα την ακολουθία, χωρίς το φόβο του λάθους η της κακής απόδοσης στην ανάγνωση, αφού η ακολουθία αυτή θα γίνεται μεταξύ οικείων προσώπων.
Σε τέτοια απόδειπνα ο κατηχητής μπορεί να βρίσκει ευκαιρίες να εξηγεί στα παιδιά κάτι που δεν κατανοούν, χωρίς όμως να έχει μία πιεστική διάθεση διδαχής που θα μπορούσε να αποτρέψει τα παιδιά από το να συμμετέχουν σε αυτές τις ακολουθίες. Με τον τρόπο αυτό οι νέοι θα κατανοήσουν πως η λατρεία της Εκκλησίας δεν είναι ένα γεγονός που αφορά αποκλειστικά τους ιερείς η τους ιεροψάλτες, αλλά είναι βίωμα και ευθύνη του κάθε πιστού.
4. Πρέπει να κατανοήσουμε πάνω από όλα ότι η συμμετοχή στην θεία Λειτουργία είναι η αφετηρία για την κατανόηση των Μυστηρίων του Θεού και όχι το αντίθετο. Δεν είναι δηλαδή η κατανόηση μέσω των μεταφράσεων που θα οδηγήσει τα παιδιά στον εκκλησιασμό. Τα παιδιά όταν αγαπήσουν να προσέρχονται στο Ναό για να λειτουργηθούν θα αρχίσουν να κατανοούν το τι η Εκκλησία τους λέει. Σε κάθε λειτουργία ο κάθε νέος, αλλά και ο κάθε πιστός δέχεται μία αποκάλυψη προσωπική, όχι μόνο διανοητική, ούτε μόνο συναισθηματική, αλλά οντολογική, μια αποκάλυψη που αφορά τον όλο άνθρωπο.
Ο σύγχρονος  άνθρωπος όμως εκκλησιάζεται σπάνια. Πολλά είναι τα παιδιά που θα ήθελαν να εκκλησιαστούν αλλά δέν τους δίδεται η ευκαιρία γιατί  οι γονείς τους δέν μεριμνούν να προσέλθουν τήν Κυριακή στην Εκκλησία.
Το μεγάλο αυτό πρόβλημα δύσκολα αντιμετωπίζεται, όμως αξίζει το κόπο οι κατηχητές της κάθε ενορίας να προσπαθήσουν να οργανώσουν την προσέλευση των παιδιών στο Ναό.
Διατηρώντας μία καλή επικοινωνία με τους γονείς των παιδιών του κατηχητικού, δεν είναι αδύνατο να κερδίσουν την εμπιστοσύνη τους, έτσι ώστε να εμπιστευτούν στον κατηχητή το παιδί τους την Κυριακή το πρωί, ακόμα και αν χρειάζεται να το συνοδεύσει εκείνος στην Εκκλησία.
5. Στις ενορίες μας όπου υπάρχει δυνατότητα πρέπει να οργανωθούν, επιτρέψτε μας την έκφραση, «κρυφά σχολειά». Μιλούμε για μικρά τμήματα φροντιστηριακά που θα διδάσκουν στοιχειώδη μαθήματα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας.
Το πείραμα αυτό έχει κατά καιρούς πραγματοποιηθεί και έχει αποδειχθεί πως όπου υπήρχαν πρόσωπα με γνώσεις αφ’ ενός και διάθεση αφ’ ετέρου, έγιναν μικρά θαύματα. Εδώ νομίζουμε ότι κεντρικά η Εκκλησία θα πρέπει να αναθέσει σε ομάδα φιλολόγων και θεολόγων την δημιουργία κατάλληλων βιβλίων, αρχικά θα τολμούσαμε να πούμε για παιδιά δημοτικού, τα οποία θα είχαν σαν περιεχόμενο τους κυρίως τα λειτουργικά και τα Πατερικά κείμενα, και με αφορμή αυτά θα έδιναν τα απαραίτητα εφόδια για την περαιτέρω σπουδή της ελληνικής γλώσσας.
Κάτι τέτοιο μπορεί να ακούγεται μεγαλεπήβολο, όμως δεν θα άρχιζε από μηδενική βάση, αφού ήδη υπάρχουν άνθρωποι που έχουν ασχοληθεί με το αντικείμενο αυτό.
Για παράδειγμα ο γνωστός φιλόλογος και δάσκαλος με την πιο ουσιαστική σημασία της έννοιας, ο κ. Κώστας Γανωτής έχει συγγράψει εδώ και πολλά χρόνια ένα έργο με τίτλο το «Κρυφό Σχολειό» το οποίο έχει εκδοθεί από τις εκδόσεις Τήνος, ακριβώς με αυτή τη λογική, ενώ πρόσφατα έχει ξεκινήσει η έκδοση σχολίων φιλολογικών και ερμηνευτικών σε λειτουργικά κείμενα της Εκκλησίας μας.
Η Εκκλησία καλείται για άλλη μια φορά να διασώσει το γένος τών Ρωμιών, αυτή τη φορά από την αφομοίωσή του από τον δυτικό πολιτισμό και από την απώλεια της ιδιοπροσωπείας των Ελλήνων.
Πιστεύουμε πως αυτή η αποστολή δεν απάδει καθόλου από την αποστολή της Εκκλησίας στο κόσμο, όπως πολλοί μπορεί να βιαστούν να διαμαρτυρηθούν, γιατί η Εκκλησία θέλει τους ανθρώπους πρόσωπα και όχι μια χειραγωγούμενη μάζα. Αυτή όμως είναι μία άλλη συζήτηση.
Οι  παραπάνω προτάσεις δέν επιδιώκουν να εντυπωσιάσουν με την ριζοσπαστικότητά τους, δέν έρχονται να ενεργήσουν σάν μία συνταγή που θα οδηγήσει ξαφνικά σε μια λειτουργική άνθηση μεταξύ των νέων.
Σκοπός των σκέψεων αυτών είναι να ανοίξουν ένα διάλογο μεταξύ των ανθρώπων της Εκκλησίας που ασχολούνται με τους νέους για το πόσα έχουμε να κάνουμε στην προσπάθεια προσέγγισής τους. Είναι αλήθεια πως πολλά πρέπει να γίνουν για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις ενός μυσταγωγικού πλησιάσματος των νέων ανθρώπων προς την Εκκλησία.
Εργασία ταπεινή και σιωπηλή, χωρίς λόγους μεγάλους και ηχηρούς, χωρίς κινήσεις εντυπωσιασμού που στην ουσία τους όμως είναι ρηχές και επικίνδυνες. Σε μία τέτοια προσπάθεια πρέπει να ενταχθούμε όλοι αν ειλικρινά ενδιαφερόμαστε για τον ευαγγελισμό των νέων.
Οι εκφραστές τής  λειτουργικής αναγέννησης
Σαν επίλογο τής μικρής τούτης εισήγησης  επιτρέψτε μας να εξετάσουμε το ζήτημα: ποιοί είναι εκείνοι  που εισηγούνται την μετάφραση των λειτουργικών κειμένων.
Είναι βέβαιο ότι μεταξύ τών προσώπων αυτών υπάρχουν αρκετοί, κληρικοί, θεολόγοι, γονείς, που εκφράζουν  μία αγωνία αληθινή, έναν ειλικρινή  πόνο για το γεγονός ότι οι νέοι βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε έναν κυκεώνα προβλημάτων υπαρξιακών και καθημερινών, χωρίς να μπορούν να αντλήσουν λύσεις από την Εκκλησία, ακριβώς επειδή δεν την αισθάνονται και δεν την αναγνωρίζουν σαν μάνα τους, ακριβώς γιατί δεν τρέφονται από το γάλα της λατρευτικής βιοτής.
Κατανοούμε  λοιπόν πως αυτή η αγωνία οδηγεί στην πρόταση να δοκιμαστεί η χρήση μεταφρασμένων κειμένων στα νέα ελληνικά στη λατρεία. Σε αυτούς τους ανθρώπους θα θέλαμε να πούμε με πολύ αγάπη και σεβασμό, ότι οφείλουμε να είμαστε πολύ προσεκτικοί και συνετοί στις πράξεις, αρνούμενοι να αποδεχθούμε τον πειρασμό των εύκολων λύσεων, πολύ περισσότερο όταν αυτές δεν οδηγούν πουθενά.
Ακούτε  τους νέους να δικαιολογούν τήν  απόσταση τήν οποία διατηρούν  από τήν Εκκλησία, με τόν ισχυρισμό  ότι δέν κατανοούν τα όσα  λέγονται εκεί.
Τα παιδιά δεν δίδουν μία ψεύτικη απάντηση. Δίδουν όμως μία εύκολη απάντηση. Ας δούμε αυτά τα ίδια τα παιδιά που διαμαρτύρονται για την δυσκολία της λειτουργικής γλώσσας τι μουσική ακούν και αγαπούν.
Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών από τα πρώτα χρόνια του δημοτικού αρέσκονται να ακολουθούν διάφορα μουσικά ρεύματα που η παγκοσμιοποιημένη μουσική σκηνή πλασάρει σε κάθε γωνιά της γης.
Τραγούδια σε ξένους ρυθμούς και ήχους, μα κυρίως με ξένους στίχους, στην αγγλική, στην γαλλική, στην ιταλική γλώσσα (κάποιες φορές και σε άλλες ακόμα πιο εξεζητημένες γλώσσες) υπάρχουν στα mp3 που φορούν συνεχώς στα αυτιά τους. Δεν κατανοούν όσα ακούν, όμως τους αρέσει να τα ακούν και πιστεύουν πως είναι η μουσική τους, γιατί κάποιοι τους έπεισαν για αυτό.
Αυτό που δέν έχουμε καταφέρει είναι να πείσουμε τα παιδιά πως η Εκκλησία είναι μάνα και όχι μητριά. Αυτός είναι ο αγώνας που έχουμε να κάνουμε. Την ζεστασιά και την θαλπωρή της αγκάλης της μητρικής ερχόμαστε να μαρτυρήσουμε στους νέους.
Δεν είναι ο σκοπός μας να τους τάξουμε εκπτώσεις για να μας προτιμήσουν. Δεν αποσκοπούμε να τους ξεγελάσουμε με κενά ανοίγματα, με συνθήματα του τύπου «ελάτε όλα είναι εύκολα».
Οι απαιτήσεις της ίδιας της ζωής, η καλύτερα, οι απαιτήσεις τον ίδιων των νέων θα μας βγάλουν ψεύτες. Το να βρει ο άνθρωπος τον αληθινό του εαυτό δεν είναι κάτι εύκολο και απλό, απαιτεί κόπο, μόχθο και φρόνημα ταπεινό. Έτσι ελευθερώνεται ο άνθρωπος.
Μεταξύ όμως αυτών που εισηγούνται  τήν χρήση στην λατρεία μεταφρασμένων λειτουργικών κειμένων υπάρχουν δυστυχώς και εκείνοι που χρησιμοποιούν τους νέους και την δυσκολία τους να ενταχθούν στον εκκλησιαστικό βίο για να προωθήσουν την δική τους θεώρηση περί Εκκλησίας στον σύγχρονο κόσμο.
Η θεώρηση αυτή εξαγγέλει τον «εκσυγχρονισμό» της Εκκλησίας. Τι σημαίνει αυτό; Η Εκκλησία οφείλει να προσαρμοστεί στα προστάγματα των καιρών.
Στήν εποχή τής νεωτερικότητας η  πίστη όχι μόνο δέν είναι  απαραίτητη, αλλά φαντάζει και επικίνδυνη. Η Εκκλησία στα 2000 και πλέον  χρόνια τής ιστορίας τής μεταποιεί τους ανθρώπους σε πρόσωπα ελεύθερα, έτοιμα να θυσιάσουν ακόμα και την ίδια τους τη ζωή υπέρ της αληθείας και του δικαίου, γιατί για τον χριστιανό πίσω από αυτά πάντα κεκρυμμένος υπάρχει ο Θεός.
Το  μοντέλο αυτό του ανθρώπου δέν  είναι συμβατό στις συνθήκες τής  εποχής μας. Ο αληθινά ελεύθερος  άνθρωπος είναι πραγματικά επικίνδυνος για το σύστημα, είναι στην ουσία μία μόνιμη υπενθύμιση της σχετικότητάς του.
Για αυτό η Εκκλησία κατ’ ουσία διώκεται στον δυτικό κόσμο μέσα στα πλαίσια της νομιμότητος και της δημοκρατίας. Αυτό που Της ζητείται είναι να προσαρμοστεί στην εποχή προσφέροντας ατομικές θρησκευτικές υπηρεσίες σε όποιον το επιθυμεί και φιλανθρωπικό έργο σε όσους το σύστημα πετά στο περιθώριο. Αυτό που της ζητείται είναι να απαρνηθεί τον ίδιο Της τον εαυτό, να σταματήσει να μεταπλάθει τον κόσμο σε Βασιλεία του Θεού.
Ίσως  κάποιοι θεωρήσουν ότι είναι  άδικο να υποστηρίζουμε ότι  υπάρχουν κάποιοι μέσα στην Εκκλησία οι οποίοι συναινούν στα κελεύσματα αυτά του επικρατούντος πολιτισμού.
Παρακαλώ όμως να προσέξουμε τήν  αντιφατικότητα που προβάλει στις κινήσεις τούτων τών προσώπων. Δηλώνουν από την μία την αγωνία τους για την απόσταση των νέων από την Εκκλησία και όχι μόνο εισηγούνται αλλά και έχουν ήδη εφαρμόσει, χωρίς καμία Συνοδική απόφαση (οι δημοκρατικές προϋποθέσεις για τους ίδιους δεν είναι απαραίτητες) την χρήση των μεταφρασμένων λειτουργικών κειμένων. Γιατί; Για να κατανοούν οι νέοι τα όσα η Εκκλησία τους διδάσκει.
Από την άλλη, την ίδια ώρα που πειραματίζονται με την λατρεία, εισηγούνται την απαλλαγή του μαθήματος των Θρησκευτικών στα σχολεία από τον ομολογιακό του χαρακτήρα, λες και οι λιγοστές αυτές ώρες διδασκαλίας που έχουν απομείνει στα παιδιά δεν είναι απαραίτητες και δεν συμβάλλουν στην κατανόηση της διδασκαλίας της Εκκλησίας και στην εμβάθυνση στο λειτουργικό λόγο.
Είναι τα ίδια πρόσωπα που εμφανίζονται στα ΜΜΕ ως οι διαλακτικές και ώριμες φωνές μέσα από τους κόλπους της Εκκλησίας όταν εμφανίζονται να κατανοούν «μεγαλόψυχα» το γιατί πρέπει να φύγουν οι ιερές εικόνες από τις τάξεις των σχολείων, εκείνα είναι που αγανακτούν με τους σχολικούς εκκλησιασμούς γιατί επικρατεί αταξία και φασαρία στο ναό, εκείνα είναι που ενθουσιάστηκαν με την απαγόρευση της παρουσίας του ιερέα στο σχολείο και της εξομολογήσεως των μαθητών, εκείνα είναι που βρίσκουν ανούσια την πρωϊνή προσευχή στα σχολεία και προτείνουν την αντικατάστασή της με ποίηση, εκείνα είναι που όταν τίθεται το απαραίτητο του μαθήματος των αρχαίων ελληνικών στα σχολεία, αποκρίνονται πως τα παιδιά πιέζονται πολύ.
Σε  όλες αυτές τίς περιπτώσεις  πώς εκφράζεται η αγωνία τους για  τήν απόσταση τών νέων από τήν  Εκκλησία και την λατρεία; Ποιόν στα αλήθεια κοροϊδεύουν; Ποιόν άλλον, αν όχι τους ίδιους τους νέους, τους οποίους χρησιμοποιούν, χωρίς σεβασμό, χωρίς αιδώ, χωρίς αγάπη, μόνο και μόνο για να κερδίσουν την συμπάθεια των κρατούντων;
Επιτέλους, ας μη κρύβονται πίσω από τους νέους, ας μην θολώνουν τα νερά με εντυπωσιακές κενότητες και ας θέσουν άμεσα αυτό που τους απασχολεί σε εκκλησιαστικό διάλογο: πως θέλουν την Εκκλησία στην νέα χιλιετία.
Γιατί δεν το πράττουν; Ίσως γιατί γνωρίζουν ότι ακόμα και εκείνα τα λιγοστά πρόσωπα  που τώρα με δισταγμό συζητούν θέματα όπως η χρήση των μεταφρασμένων λειτουργικών κειμένων, θα τους γυρίσουν την πλάτη.
 

 

Πηγή:http://www.romfea.gr

᾿Ανάγκη Κατήχησης καί ὄχι Μετάφρασης….

Παρασκευή, 16 Απρίλιος 2010

Συντάχθηκε απο τον/την Α.Μ. για τη Romfea.gr 21:12

Τις τελευταίες ημέρες γίνεται πολύς λόγος για την μετάφραση των λειτουργικών κειμένων, τα οποία δεν μπορούν να γίνουν κατανοητά από τους σημερινούς νέους.
Αυτό είναι πράγματι αλήθεια αλλά είναι ο μόνος λόγος που οι νέοι δεν παρακολουθούν και δεν μετέχουν στη Θεία Λειτουργία; Όχι βέβαια.
Αυτό δεν είναι η αλήθεια αλλά “προφάσεις εν αμαρτίαις’’. Η πραγματικότητα είναι άλλη: Ο κόσμος είναι απλά ακατήχητος.
Βαπτίζει το παιδί του στην Εκκλησία, σαν να πρόκειται για κάποια κοινωνική εκδήλωση και το πηγαίνει στη συνέχεια να μεταλάβει «για το καλό» ή «για να βγάλει το χρυσό δοντάκι». Η απόλυτη παρακμή…!
Δεν κατανοούν τις ευθύνες που συνεπάγεται το Βάπτισμα για την κατήχηση των παιδιών τους και όταν αργότερα διαιωνιστεί αυτή η κατάσταση, έχουμε πολύ απλά νέους που δεν ενδιαφέρονται να μετέχουν σε κάτι που δεν τους είναι οικείο.
Η γνήσια χριστιανική ζωή ανέκαθεν ήταν αυτό που υποσχέθηκε ο ίδιος ο Κύριος, δηλαδή ένα σταυρικό μαρτύριο. Ποιος θέλει λοιπόν σε μια υλιστική εποχή έναν Χριστό που τον εμποδίζει να κάνει πράξη όλα τα πάθη του; Πολλοί λίγοι.
Γι’ αυτό και ο Χριστός είπε ότι «πολλοί οι κλητοί, ολίγοι δε οι εκλεκτοί». Δεν είναι το πρόβλημα η γλώσσα των κειμένων με την οποία πορεύτηκε η Εκκλησία όλα αυτά τα χρόνια, αλλά η πνευματική παρακμή.
Πριν από μερικά χρόνια με αυτό το σκεπτικό μπήκε στη ζωή της Εκκλησίας η 2η Θεία Λειτουργία τις Κυριακές, για να την παρακολουθούν οι κουρασμένοι, από τη νυχτερινή κραιπάλη του Σαββάτου, νέοι.
Το αποτέλεσμα ήταν, ότι πήγαν τον πρώτο καιρό κάποιοι και στη συνέχεια δεν ξαναπήγαν, επαληθεύοντας τα λόγια του Χριστού ότι : ‘’οι σπόροι που έπεσαν στο πετρώδες έδαφος είναι εκείνοι που όταν ακούσουν το λόγο τον δέχονται με χαρά, δεν έχουν όμως ρίζα, γι’ αυτό πιστεύουν για λίγο διάστημα και όταν έρθει ο καιρός της δοκιμασίας απομακρύνονται’’ (Λκ. 8,13).
Το θέμα της κατανόησης της λατρευτικής γλώσσας και εν γένει της Πίστεως  είναι και θέμα ποιμαντικής ευθύνης  των κληρικών και κατ’ εξοχήν των  επισκόπων.
Επικαλούμενοι την αδυναμία κατανόησης της γλώσσας σπεύδουν να την καταργήσουν. Το επιχείρημα αυτό θυμίζει πολύ την αιτίαση των  εικονομάχων, οι οποίοι ζητούσαν την  κατάργηση των ιερών εικόνων, επειδή οι πιστοί δεν κατανοούσαν την θεολογία των εικόνων.
Την απάντηση και σε εκείνους αλλά και στους σημερινούς καινοτόμους την δίνει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός: ‘’Καὶ γὰρ διὰ τοῦτό εἰσιν οἱ ἐπίσκοποι καὶ τὰ τάγματα τῶν πρεσβυτέρων καὶ διακόνων διὰ τὸ διδάσκειν τὸν λαὸν τὸ πῶς δεῖ πιστεύειν͵ καὶ τὸ πῶς εὔχεσθαι’’, και να μην ασχολούνται μόνο με τη διαχείρηση των υλικών πραγμάτων (PG 95, 329).
Αντί λοιπόν να επιδιώκουν την κατάργηση της λατρευτικής γλώσσας, ώφειλαν να εξηγούν τη λατρεία στους πιστούς και να μην ασχολούνται στα κηρύγματά τους με κενά νοήματα.
Ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κυρός Χριστόδουλος, ευρισκόμενος ανάμεσα σε νέους αλλά και ηλικιωμένους που ίσως δεν κατανοούσαν πολλά από τα γενόμενα στη Θεία Λειτουργία, συχνά στα κηρύγματά του κατεξοχήν προσπαθούσε να εξηγήσει στους πιστούς τι ακριβώς γινόταν κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας.
Και επειδή θα σπεύσουν κάποιοι να του χρεώσουν την πρωτοβουλία που πήρε πριν χρόνια για τη μετάφραση των κειμένων, αξίζει να σημειώσουμε ότι η κίνηση αυτή δεν αποσκοπούσε στην αντικατάσταση της λειτουργικής γλώσσας, αλλά απλά στην παράλληλη ανάγνωση της Αποστολικής και Ευαγγελικής περικοπής, κάτι που στην ουσία αποτελούσε κήρυγμα για τους πιστούς.
Εξάλλου, το θέαμα των άδειων ναών της ρωμαιοκαθολικής  εκκλησίας ανά την Ευρώπη, μετά από την απλοποίηση της γλώσσας, που επεβλήθη από τη Β’ Βατικάνειο Σύνοδο, αποδεικνύει ότι αυτές οι καινοτομίες δεν βρίσκουν αντίκρισμα για την πνευματική καλλιέργεια των πιστών και τη συχνότερη προσέλευσή τους στους ναούς.
Όσον αφορά  στη δήλωση επισκόπου ότι: «Δεν  είναι η ουσία του ζητήματος  για το πώς θα αποδοθεί η μία  ή η άλλη λέξη», εμείς απλά θα θυμίσουμε ότι οι ρωμαιοκαθολικοί επιμένουν στην προσθήκη του Filioque επειδή, όπως λένε οι ίδιοι, εκλαμβάνουν το ‘’εκπορεύεσθαι’’ ως ‘’προϊέναι’’.
Αντιλαμβάνεστε λοιπόν, ότι και η λέξη έχει ουσία και η μετάφρασή της ακόμα περισσότερο.
Γι’ αυτό η Εκκλησία στην πορεία της όλα αυτά φρόντισε να τα διαφυλάξει από τυχόν αλλοιώσεις ή νοηματικές παραχαράξεις, ενδεικτικός είναι ο κανόνας ΞΗ της Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου.
Ο ρόλος της Εκκλησίας δεν είναι να χαϊδεύει πάθη και αδυναμίες των ανθρώπων αλλά να τους μορφώνει εν Χριστώ!
Χριστός Ανέστη! (ή Ο Χριστός Αναστήθηκε, για  όσους δυσκολεύονται να το καταλάβουν και το θέλουν στη νεοελληνική).

Τά τερτίπια τοῦ ῾Αγίου Πρεβέζης....

Σχόλιο klision:Πολλοί τελευταίως ὑπερασπίζονται μέ μιά ἀνεξήγητη σπουδή καί ζέση τόν ῞Αγιο Δεσπότη τῆς Πρέβεζας κ. Μελέτιο καί τόν ἀνεβάζουν ἕως τρίτου οὐρανοῦ. Μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά ἔχει ἕναν κρυφό ἅγιο βίο καί ἐμεῖς τό εὐχόμαστε, ὅμως τά τερτίπια καί οἱ λειτουργικές καινοτομίες στίς ὁποῖες προβαίνει,  ἔχουν κατά καιρούς  πληγώσει τό σῶμα τῆς ᾿Εκκλησίας καί μᾶς ἔχουν κατασκανδαλίσει. 

᾿Αναφέρω δύο πρόσφατα παραδείγματα -τά ὁποῖα μᾶς μετέφερε ἔγκυρο πρόσωπο- γιά τοῦ λόγου τό ἀληθές:

α) Κατά τή διάρκεια τῆς Θ. Λειτουργίας τοῦ Πάσχα στόν περίφημο Κατηχητικό Λόγο τοῦ ῾Αγίου ᾿Ιωάνου τοῦ Χρυσοστόμου -πάντα σέ μετάφραση, κατά τήν προσφιλῆ του τακτική- εἶπε ἀντί τοῦ :ὁ ἄδης ἐπικράνθη, "ὁ ἄδης τήν πάτησε"!. ῾Ο κόσμος δαγκώθηκε καί δέν ἤξερε τί νά πεῖ! Κι ἐμεῖς εὕλογα ἀναρωτηθήκαμε, ὅταν ἀκούσαμε αὐτό τό μαργαριτάρι: Καλά, μπανάνα πάτησε ὁ ῞Αδης; (Αὐτό τό περιστατικό συνέβη στόν Μητροπολιτικό Ναό ῾Αγίου Χαραλάμπους Πρεβέζης). 

β) Κατά τήν χειροτονία εἰς Πρεσβύτερον τοῦ π. Συμεών Ντοῦσκα (Σάββατο Διακαινισίμου, ῾Ιερά Μονή Φλαμπούρου στήν Πρέβεζα), διάβασε εὐχές τῆς χειροτονίας στήν Δημοτική...!

Αὐτά τά ὀλίγα, παιδιά καί τά σχόλια δικά σας...

᾿Ανταλλαγή διαφωνιῶν τοῦ π. Σαράντου Σαράντη μέ τόν π. Δανιήλ ᾿Αεράκη σχετικά μέ τά λειτουργικά ἀτοπήματα τοῦ ῾Αγίου Πρεβέζης!

«Ὄχι καί ἄκυρα τά μυστήρια». π Δανιήλ Αεράκης κατά π Σαράντη. από το περιοδικό ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΒΑΠΤΙΣΤΗΣ, τεῦχος Ἀπριλίου 2010, σελίδα 61

Ὄχι καί ἄκυρα τά μυστήρια!

Καλός κληρικός ὁ π. Σαράντης Σαράντος. Πολλοί τόν συμπα­θοῦν καί γιά τόν ἀγῶνα του μετά τήν ἀποδημία τῆς καλῆς του πρε­σβυτέρας. Κι ἄλλοι γιά τήν προσφορά του ὡς καθηγητοῦ στή Ριζά­ρειο καί ἐξομολόγου. Ἐκπλαγήκαμε, ὅμως ὅταν στό περιοδικό «Θεοδρομία» (Ὀκτωβρ. – Δεκ. 2009, σελ. 499-523) διαβάσαμε κείμε­νό του, πού περιέχει μεταξύ ἄλλων καί τίς παρακάτω φράσεις:

«Οἱ ἐνέργειες τοῦ Σεβασμιωτάτου διαστρέφουν τό ὀρθόδοξο φρόνημα τῶν χριστιανῶν».

«Ἐνεργεῖ ἀθέσμως ἐκκλησιολογικά».

«Ἐνεργεῖ ἀσεβῶς ὡς πρός τήν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας».

«Ἐνεργεῖ καταφρονητικῶς ἔναντι τῶν Ἁγίων Πατέρων».

«Ἐνεργεῖ διαστροφή τῆς Ὀρθοδόξου Λατρείας»

«Προκαλεῖ ἀπροσμέτρητη πνευματική βλάβη τῆς Ἐκκλη­σίας, ἡ ὁποία προκύπτει ἀπό τή διαστροφή τῆς Ὀρθοδόξου Λατρείας».

«Διαπράττει ἱεροσυλία».

«Συμπληρώνει τούς λόγους τοῦ Κυρίου μέ δικά του ἐγωι­στι­κά καί εὐτελῆ λόγια».

«Μήπως πρέπει νά διερωτηθοῦμε κατά πόσον μέ τίς αὐθαίρετες ἀλλοιώσεις του ἐνεργεῖ ἡ θεία Χάρις κατά τήν τέλεση τῶν Μυστηρίων;».(ἐδῶ ἀμφισβητεῖται ἡ ἐγκυρότητα τῶν μυστηρίων τοῦ Σεβασμιωτάτου!).

«Ὅσα ἐνεργεῖ ὁ Σεβασμιώτατος συγκλίνουν στή λατρεία τοῦ Ἀντιχρίστου»!

Οἱ παραπάνω ἐκφράσεις ἀναφέρονται ἀπό τόν π. Σαράντη γιά τόν ἐπίσκοπο Μελέτιο,
Μητροπολίτη Νικοπόλεως!

Ὅλοι γνωρίζουν τό ἦθος καί τή θεολογική κατάρτισι τοῦ ἐπισκόπου Μελετίου.

Ὅλοι συμφωνοῦν, ὅτι εἶναι διάκονος τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ, μέ συνέπεια ζωῆς καί καρπούς πνευματικούς.

Μπορεῖ ὁ πατήρ Σαράντης νά διαφωνῆ μέ ποιμαντικές ἐνέρ­γειες τοῦ σοφοῦ Μητροπολίτου. Γιατί ὅμως νά μήν ἐκφράζη τή διαφωνία του μέ βάσι τήν Ἀγία Γραφή καί τούς ἱερούς Κανόνες;

Ἡ λατρεία μας ὁπωσδήποτε εἶναι ὑπέροχη, ὄχι ὅμως καί … θεόπνευστη! Ὁ π. Σαράντης γράφει σχετικά: «Μιά λατρεία θεό­πνευστη… εἶναι ὁ φραγμός διά τοῦ ὁποίου περιφράττει ὁ Χριστός τήν Ἐκκλησία Του».

Φρονοῦμε, ὅτι τό κείμενο τοῦ π. Σαράντη στή «Θεοδρομία» δημιουργεῖ ἐκκλησιολογικά προβλήματα. Τό νά θέτη ἕνας πρεσβύ­τερος ὑπό ἀμφισβήτησι τήν ἐγκυρότητα τῶν μυστηρίων, πού τελεῖ ἕνας κανονικός ἐπίσκοπος, καί μάλιστα τοῦ ἤθους καί τῆς ἁγιότητας τοῦ Μητροπολίτου Νικοπόλεως π. Μελετίου, αὐτό ἀποτελεῖ ἐκκλησιαστικό παράπτωμα καί βλασφημία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Φτάνουμε στό σημεῖο νά λέμε γιά Ἐπίσκοπο, ὅτι λατρεύει τόν Ἀντίχριστο κι ὅτι τά μυστήριά του εἶναι ἄκυρα;
από το περιοδικό ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΒΑΠΤΙΣΤΗΣ, τεῦχος Ἀπριλίου 2010, σελίδα 61

ΟΛΟΙ ΑΥΡΙΟ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΛΑΤΡΕΙΑ

ΟΛΟΙ ΑΥΡΙΟ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΛΑΤΡΕΙΑ

ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΘΑ ΜΕΤΑΔΟΘΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

 

 

῎Εκκληση:Προσευχηθῆτε διὰ τὸν π. Μᾶρκον Μανώλη

Προσευχηθῆτε διὰ
τὸν πνευματικὸν
προϊστάμενον
τῆς Π.Ο.Ε.
Σοβαρώτατα προβλήματα ὑγεί-
ας ἀντιμετωπίζει ἀπὸ τὴν Κυ-
ριακὴν τῶν Βαΐων ὁ πνευματικὸς
προϊστάμενος τῆς Π.Ο.Ε. καὶ τοῦ
«Ο.Τ.» Ἀρχιμ. Μᾶρκος Μανώλης.
Τὰ πρῶτα συμπτώματα κλονισμοῦ
τῆς ὑγείας του ἐξεδηλώθησαν
πρὸς τὸ τέλος τῆς θείαςΛειτουρ-
γίας. Τὴν προηγουμένην ἡμέραν
εἶχεν ἐξομολογήσει περισσοτέ-
ρους ἀπὸ ἑκατὸν πεντήκοντα ἀν-
θρώπους.Ἐνῶκαθ᾽ ὅλην τὴνΜε-
γάλην Τεσσαρακοστὴν ἔκαμνε
τὰς Προηγιασμένας θ. Λειτουρ-
γίας, ἀγρυπνίας, χαιρετισμοὺς διὰ
σχολεῖα, ἐξομολόγησιν, ἐνῶ δὲν
παρέλειψε τὰς τακτικὰς ἑβδομα-
διαίας ἐπισκέψεις εἰς τὰς φυλα-
κὰς τοῦ Αὐλῶνος, ἐπισκέψεις εἰς
ὀρφανοτροφεῖα, ψυχιατρεῖα, καὶ
τὴν συμπαράστασιν – παρηγορίαν
εἰς μοναχικὰ ἄτομα. Ἐκοιμᾶτο ὀ-
λίγον, διότι κατὰ τὰς νυκτερινὰς
ὥρας καὶ μετὰ ἀπὸ ἀγρυπνίας
ἠσχολεῖτο μὲ τὸ περιεχόμενον
τοῦ «Ο.Τ». Ὁ ὕπνος του ἐλάχι-
στος. Ὁ ἴδιος, παρὰ τὸ γεγονὸς
ὅτι εὑρίσκεται εἰς πολὺ κρίσιμον
κατάστασιν, «συλλαμβάνεται» νὰ
προσεύχεται, νὰ δέεται καὶ νὰ
ἐρωτᾶ διαρκῶς τί γίνεται μὲ τοὺς
πτωχούς. Ἀπὸ τὰ μεσάνυχτα τῆς
Κυριακῆς τοῦ Θωμᾶ πρὸς τὴν
Δευτέραν ὁ π. Μᾶρκος, ὁ ἐξομο-
λόγος καὶ κατηχητὴς τῶν σατα-
νιστῶν καὶ πολλῶν κακοποιῶν (καὶ
τοῦ κρατουμένου εἰς τὰς φυ-
λακὰς τῆς Ρουμανίας Κωνσταντί-
νου Πάσσαρη), ἔχει ἀνάγκη τῆς
προσευχῆς μας, διὰ νὰ ἀποκατα-
σταθῆ ἡ ὑγεία του. Οἱ ἰατροὶ καὶ
τὸ νοσηλευτικὸν προσωπικὸν τοῦ
401 ΓΣΝΑ κάμνουν πᾶν τὸ ἀνθρω

πίνως δυνατόν

(᾿Εφημ. ᾿Ορθόδοξος Τύπος, 16-04-2010)

Θεία Λειτουργία στήν Ἁγία Σοφία μετά ἀπό 446 χρόνια -᾿Ανδρέας Κυριακοῦ.

 

Ἕνα συγκλονιστικὸ ντοκουμέντο γιὰ τὴν ἐκπλήρωση τοῦ πιὸ μεγάλου Ἑλληνικοῦ ὀνείρου...

 

         πάπα-Λευτέρης Νουφράκης

        Κάποτε μοῦ μίλησε ὁ παππούς μου γιὰ ἕνα Κρητικὸ παπᾶ, ἀληθινὸ παλικάρι, ποὺ τὸ Γενάρη τοῦ 1919 λειτούργησε κάτω ἀπὸ τοὺς χιλιόχρονους θόλους τῆς Ἁγιά-Σοφιᾶς! Πρωταγωνιστής αὐτοῦ τοῦ συγκλονιστικοῦ γεγονότος τῆς ἐθνικῆς μας ζωῆς, τὸ ὁποῖο δυστυχῶς ἀγνοοῦν πολλοὶ Ἕλληνες, ἦταν ἕνα ἀληθινὸ παλικάρι, ἕνα βλαστάρι τῆς λεβεντογέννας Κρήτης, τῆς ὁποίας τὰ ἀνδρεῖα παιδιὰ ἔδωσαν πάντα τὸ μεγάλο παρὸν σ' ὅλους τούς ἀγῶνες τοῦ Γένους, ἀπὸ τὰ πανάρχαια χρόνια ὡς τὶς μέρες μας.


         Ἀναφερόμαστε στὸν πάπα-Λευτέρη Νουφράκη ἀπὸ τὶς Ἅλωνες Ρεθύμνου, ὁ ὁποῖος ὑπηρετοῦσε ὡς στρατιωτικὸς ἱερέας στὴ Β' Ἑλληνικὴ Μεραρχία, μία ἀπὸ τὶς δυὸ Μεραρχίες ποὺ συμμετεῖχαν στὶς ἀρχὲς τοῦ 1919 στὸ «συμμαχικό» ἐκστρατευτικὸ σῶμα στὴν Οὐκρανία. Ἡ Μεραρχία αὐτή στὸ δρόμο πρὸς τὴν Οὐκρανία στάθμευσε γιὰ λίγο στὴν Κωνσταντινούπολη, τὴν Πόλη τῶν ὀνείρων τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ, ἡ ὁποία βρισκόταν τότε ὑπὸ «συμμαχικὴ ἐπικυριαρχία», ὕστερα ἀπὸ τὸ τέλος τοῦ Α' Παγκοσμίου Πολέμου.


         Μία ὁμάδα Ἑλλήνων ἀξιωματικῶν μὲ ἐπικεφαλῆς τόν γενναῖο κρητικὸ καὶ μαζί του τὸν ταξίαρχο Φραντζῆ, τὸν Ταγματάρχη Λιαρομάτη, τὸ Λοχαγὸ Σταματίου καὶ τὸν Ὑπολοχαγὸ Νικολάου ἀγνάντευαν ἀπὸ τὸ πλοῖο τὴν πόλη καὶ τὴν Ἁγιά-Σοφιά, κρύβοντας βαθιὰ μέσα στὴν καρδιὰ τους τὸ μεγάλο μυστικό τους, τὴ μεγάλη ἀπόφαση ποὺ εἶχαν πάρει τὸ περασμένο βράδυ, ὕστερα ἀπὸ πρόταση καὶ ἔντονη ἐπιμονὴ τοῦ λιονταρόψυχου Κρητικοῦ πάπα-Λευτέρη Νουφράκη. Νὰ βγοῦν δηλαδὴ στὴν πόλη καὶ νὰ λειτουργήσουν στὴν Ἁγιά-Σοφιά.


 

 

         Ὅλοι τους ἦταν διστακτικοί, ὅταν ἄκουσαν τὸν πάπα-Λευτέρη νὰ τοὺς προτείνει τὸ μεγάλο ἐγχείρημα. Ἤξεραν ὅτι τὰ πράγματα ἦταν πολὺ δύσκολα. Ἡ Ἁγία-Σοφία ἦταν ἀκόμη τζαμὶ καὶ σίγουρα κάποιοι φύλακες θὰ ἦταν ἐκεῖ, κάποιοι ἄλλοι θὰ πήγαιναν γιὰ προσευχή, δὲν ἦταν δύσκολο ἀπὸ τὴ μία στιγμὴ στὴν ἄλλη νὰ γεμίσει ἡ ἐκκλησία. Ὕστερα ἦταν καὶ οἱ ἀνώτεροί τους ποὺ δὲν θὰ ἔβλεπαν μὲ καλὸ μάτι αὐτὴ τὴν ἐνέργεια, ἡ ὁποία σίγουρα θὰ προκαλοῦσε θύελλα ἀντιδράσεων ἀπὸ τοὺς «συμμάχους» γιὰ τὴν «προκλητικότητά» της. Ἴσως μάλιστα νὰ δημιουργεῖτο καὶ διπλωματικὸ ἐπεισόδιο ποὺ θὰ ἔφερνε σὲ δύσκολη θέση τὴν Ἑλληνικὴ κυβέρνηση καὶ τὸν πρωθυπουργὸ Ἐλευθέριο Βενιζέλο.


         Ὅμως ὁ πάπα-Λευτέρης εἶχε πάρει τὴν ἀπόφασή του, ἦταν ἀποφασιστικὸς καὶ κατηγορηματικός. Ἂν δὲν ἔρθετε ἐσεῖς, θὰ πάω μοναχός μου! Μόνο ἕνα ψάλτη θέλω. Ἐσύ, Κωνσταντῖνε (Λιαρομάτη), θὰ μοῦ κάνεις τὸν ψάλτη; Ἐντάξει, παππούλη, τοῦ ἀπάντησε ὁ Ταγματάρχης, ποὺ πῆρε καὶ αὐτὸς τὴν ἴδια ἀπόφαση, κι ὅλα πιὰ εἶχαν μπεῖ στὸ δρόμο τους. Τελικά, μαζί τους πῆγαν καὶ οἱ ἄλλοι. Τὸ πλοῖο ποὺ μετέφερε τὴ Μεραρχία εἶχε ἀγκυροβολήσει στ' ἀνοιχτά, γι' αὐτὸ ἐπιβιβάστηκαν σὲ μιά βάρκα στὴν ὁποία κωπηλατοῦσε ἕνας Ρωμιὸς τῆς Πόλης καὶ σὲ λίγο ἀποβιβάστηκαν στὴν προκυμαία.


         Ὁ Κοσμᾶς, ὁ ντόπιος βαρκάρης, ἔδεσε τὴ βάρκα καὶ τοὺς ὁδήγησε ἀπὸ τὸ συντομότερο δρόμο στὴν Ἁγία Σοφία. Ἡ πόρτα ἦταν ἀνοιχτὴ λὲς καὶ τοὺς περίμενε. Ὁ Τοῦρκος φύλακας κάτι πῆγε νὰ πεῖ στὴ γλῶσσα του, ὅμως τὸν καθήλωσε στὴ θέση του καὶ τὸν ἄφησε ἄφωνο ἕνα ἄγριο κι ἀποφασιστικὸ βλέμμα τοῦ Ταξίαρχου Φραντζῆ. Ὅλοι μπῆκαν μέσα μὲ εὐλάβεια καὶ προχώρησαν κάνοντας τὸ σταυρό τους.


 

        Ὁ πάπα-Λευτέρης ψιθύρισε μὲ μεγάλη συγκίνηση: «Εἰσελεύσομαι εἰς τὸν οἶκον σου, προσκυνήσω πρὸς Ναὸν Ἅγιόν σου ἐν φόβῳ...».


        Προχωρεῖ γρήγορα, δὲν χρονοτριβεῖ Ἐντοπίζει τὸ χῶρο στὸν ὅποιο βρισκόταν τὸ Ἱερὸ καὶ ἡ Ἁγία Τράπεζα. Βρίσκει ἕνα τραπεζάκι, τὸ τοποθετεῖ σ' αὐτὴ τὴ θέση, ἀνοίγει τὴν τσάντα του, βγάζει ὅλα τὰ ἀπαραίτητα γιὰ τὴ Θεία Λειτουργία, βάζει τὸ πετραχήλι του καὶ ἀρχίζει.
Εὐλογημένη ἡ Βασιλεία τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν, ἀποκρίνεται ὁ Ταγματάρχης Λιαρομάτης καὶ ἡ Θεία Λειτουργία στὴν Ἁγία-Σοφία ἔχει ἀρχίσει.


         Μακάρι νὰ μᾶς ἀξιώσει ὁ Θεὸς νὰ τὴν ὁλοκληρώσουμε, σκέφτονται ὅλοι, καὶ σταυροκοπιοῦνται μὲ κατάνυξη. Οἱ ἀξιωματικοὶ μοιάζουν νὰ τὰ 'χουν χαμένα, ὅλα ἔγιναν τόσο ξαφνικὰ καὶ φαίνονται ἀπίστευτα Ἡ Θεία Λειτουργία προχωρεῖ κανονικά. Ἡ Ἁγία-Σοφία ὕστερα ἀπὸ 466 ὁλόκληρα χρόνια ξαναλειτουργεῖται!


        Ὁ πάπα-Λευτέρης συνεχίζει.Ὅλα γίνονται ἱεροπρεπῶς, σύμφωνα μὲ τὸ τυπικὸ τῆς Ἐκκλησίας. Ἀκούγονται τὰ «εἰρηνικά», τὸ «Κύριε ἐλέησον», «ὁ Μονογενὴς Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ...», πού γράφτηκε ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Ἰουστινιανὸ μὲ τὴν προσταγὴ καὶ τὴν φροντίδα τοῦ ὁποίου χτίστηκε καὶ ἡ Ἁγία-Σοφία. Ἀκολουθεῖ ἡ Μικρὴ Εἴσοδος, τὸ «Τῆ Ὑπερμάχῳ Στρατηγῶ...», ὁ Ἀπόστολος ἀπὸ τὸν Ταξίαρχο Φραντζῆ καὶ τὸ Εὐαγγελικὸ Ἀνάγνωσμα ἀπὸ τὸν πάπα-Λευτέρη. Χρέη νεωκόρου ἐκτελεῖ ὁ Ὑπολοχαγὸς Νικολάου. Στὸ μεταξὺ ἡ Ἁγία-Σοφία ἀρχίζει νὰ γεμίζει μὲ Τούρκους.


        Ὁ πάπα-Νουφράκης δὲν πτοεῖται καὶ συνεχίζει. Οἱ ἄλλοι κοιτάζουν σαστισμένοι πότε τὸν ἀτρόμητο παπᾶ καὶ πότε τοὺς Τούρκους, ποὺ μέχρι ἐκείνη τὴ στιγμὴ παρακολουθοῦν σιωπηλοὶ μὴ μπορώντας ἴσως νὰ πιστέψουν στὰ μάτια τους, γιατί αὐτὸ ποὺ γινόταν ἐκείνη τὴν ὥρα μέσα στὴν Ἁγιά-Σοφιὰ ἦταν πραγματικὰ κάτι τὸ ἀπίστευτο.


         Μετὰ τὸ Εὐαγγέλιο ἀκολουθεῖ τὸ Χερουβικὸ ἀπὸ τὸν Ταγματάρχη Λιαρομάτη, ἐνῶ ὁ πάπα-Λευτέρης τοποθετεῖ τὸ ἀντιμήνσιο πάνω στὸ τραπεζάκι, γιὰ νὰ κάνει τὴν Προσκομιδή. Οἱ Τοῦρκοι συνεχῶς πληθαίνουν. Οἱ ὧρες εἶναι δύσκολες, ἀλλὰ καὶ ἀνεπανάληπτες, ἐπικές.


         Ὁ πάπα-Νουφράκης συνεχίζει. Βγάζει ἀπὸ τὴν τσάντα ἕνα μικρὸ Ἅγιο Ποτήριο, ἕνα δισκάριο, ἕνα μαχαιράκι, ἕνα μικρὸ πρόσφορο κι ἕνα μικρὸ μπουκαλάκι μὲ νάμα. Μὲ ἱερὴ συγκίνηση καὶ κατάνυξη κάνει τὴν προσκομιδή, ἐνῶ ὁ Λιαρομάτης συνεχίζει νὰ ψάλει τὸ Χερουβικό.


 

         Ὅταν ὁλοκλήρωσε τὴν Προσκομιδή, στρέφεται στὸν Ὑπολοχαγὸ Νικολάου, τοῦ λέει ν' ἀνάψει τὸ κερὶ γιὰ νὰ ἀκολουθήσει ἡ Μεγάλη Εἴσοδος. Ὁ νεαρὸς Ὑπολοχαγὸς προχωρεῖ μπροστὰ μὲ τὸ ἀναμμένο κερὶ καὶ ἀκολουθεῖ ὁ παπὰς βροντοφωνάζοντας: «Πάααντων ἡμῶν μνησθείη Κύριος ὁ Θεός...». Στὴ συνέχεια ἀκολουθοῦν οἱ «Αἰτήσεις»» καὶ τὸ «Πιστεύω», τὸ ὅποιο εἶπε ὁ Φραντζῆς .


        Στὸ μεταξὺ ἡ ἁγια-Σοφιά, ἔχει γεμίσει μὲ Τούρκους κι ἀνάμεσά τους ὑπάρχουν καὶ πολλοὶ Ἕλληνες τῆς Πόλης, ποὺ βρέθηκαν ἐκεῖ αὐτὴ τὴν ὥρα καὶ παρακολουθοῦν μὲ συγκίνηση τὴ λειτουργία, χωρὶς νὰ τολμοῦν νὰ ἐξωτερικεύσουν τὰ συναισθήματά τους «διὰ τὸν φόβον τῶν Ἰουδαίων» δηλαδὴ τῶν Τούρκων. Μόνο κάποιες στιγμὲς δὲν μποροῦν νὰ συγκρατήσουν τὰ δάκρυα, ποὺ τρέχουν ἀπὸ τοὺς ὀφθαλμούς τους καὶ γιὰ νὰ μὴν προδοθοῦν φροντίζουν καὶ τὰ σκουπίζουν πρὶν γίνουν «πύρινο» ποτάμι καὶ τότε ποιὸς θὰ μποροῦσε νὰ τὰ συγκρατήσει.


 

 

         Ἡ Λειτουργία στὸ μεταξὺ φτάνει στὸ ἱερότερο σημεῖο της, τὴν Ἀναφορά. Ὁ πάπα-Λευτέρης, μὲ πάλλουσα ἀπὸ τὴ συγκίνηση φωνή, λέει: «Τὰ Σὰ ἐκ τῶν Σῶν, Σοί προσφέρομεν κατὰ πάντα καὶ διὰ πάντα».Ὅλοι οἱ ἀξιωματικοὶ γονατίζουν καὶ ἡ φωνὴ τοῦ Ταγματάρχη Λιαρομάτη ἀκούγεται νὰ ψέλνει τὸ «Σὲ ὑμνοῦμεν, Σὲ εὐλογοῦμεν, Σοὶ εὐχαριστοῦμεν, Κύριε, καὶ δεόμεθά Σου, ὁ Θεὸς ἡμῶν». Σὲ λίγη ὥρα ἡ ἀναίμακτη θυσία τοῦ Κυρίου μας ἔχει τελειώσει στὴν ἁγια-Σοφιά, ὕστερα ἀπὸ 466 ὁλόκληρα χρόνια!! Ἀκολουθεῖ τὸ «Ἄξιον ἐστίν», τὸ «Πάτερ ἡμῶν», τὸ «Μετὰ φόβου Θεοῦ πίστεως καὶ ἀγάπης προσέλθετε» καὶ ὅλοι οἱ ἀξιωματικοὶ πλησιάζουν καὶ κοινωνοῦν τὰ Ἄχραντα Μυστήρια. Ὁ πάπα-Λευτέρης λέει γρήγορα τὶς εὐχὲς καὶ ἐνῶ ὁ Λιαρομάτης ψέλνει τὸ «Εἴη τὸ ὄνομα Κυρίου εὐλογημένον...» καταλύει τὸ ὑπόλοιπο τῆς Θείας Κοινωνίας καὶ ἀπευθυνόμενος στὸν Ὑπολοχαγὸ Νικολάου τοῦ λέει: «Μάζεψέ τα γρήγορα ὅλα καὶ βάλτα μέσα στὴν τσάντα»,Ὕστερα κάνει τὴν Ἀπόλυση! Ἡ Θεία Λειτουργία στὴν ἁγια-Σοφιά, ἔχει ὁλοκληρωθεῖ.


         Ἕνα ὄνειρο δεκάδων γενεῶν Ἑλλήνων ἔχει γίνει πραγματικότητα. Ὁ πάπα-Νουφράκης καὶ οἱ τέσσερις ἀξιωματικοὶ εἶναι ἕτοιμοι νὰ ἀποχωρήσουν καὶ νὰ ἐπιστρέψουν στὸ πλοῖο. Ἡ Ἐκκλησία ὅμως εἶναι γεμάτη Τούρκους, οἱ ὁποῖοι ἔχουν ἀρχίσει νὰ γίνονται ἄγριοι, ἐπιθετικοὶ συνειδητοποιώντας τί ἀκριβῶς εἶχε συμβεῖ. Ἡ ζωὴ τους κινδυνεύει ἄμεσα.


         Ὅμως δὲ διστάζουν, πλησιάζει ὁ ἕνας τὸν ἄλλο, γίνονται «ἕνα σῶμα», μιά γροθιὰ καὶ προχωροῦν πρὸς τὴν ἔξοδο. Οἱ Τοῦρκοι εἶναι ἕτοιμοι νὰ τοὺς ἐπιτεθοῦν, ὅταν ἕνας Τοῦρκος ἀξιωματοῦχος παρουσιάζεται μὲ τὴν ἀκολουθία του καὶ τοὺς λέει: «Ντουροῦν χέμεν» (ἀφῆστε τους νὰ περάσουν). Τὸ εἶπε μὲ μῖσος. Θὰ ἤθελε νὰ βάψει τὰ χέρια του στὸ αἷμα τους, ὅμως ἐκείνη τὴ στιγμὴ ἔτσι ἔπρεπε νὰ γίνει, αὐτὸ ἐπέβαλαν τὰ συμφέροντα τῆς πατρίδας του, δὲν ἦταν χρήσιμο γι' αὐτοὺς νὰ σκοτώσουν τώρα πέντε Ἕλληνες ἀξιωματικοὺς μέσα στὴν ἁγια Σοφιά. Δὲν ξεχνᾶ ὅτι στ' ἀνοιχτὰ τῆς Πόλης βρίσκονται δυὸ ἑτοιμοπόλεμες Ἑλληνικὲς Μεραρχίες κι ἀκόμη ὅτι ἡ Κωνσταντινούπολη βρίσκεται οὐσιαστικὰ ὑπὸ τὴν ἐπικυριαρχία τῶν νικητῶν τοῦ Α' Παγκοσμίου Πολέμου στοὺς ὁποίους βέβαια δὲν συμπεριλαμβάνονται οἱ Τοῦρκοι.


         Στὸ ἄκουσμα αὐτῶν τῶν λόγων οἱ Τοῦρκοι ὑποχωροῦν. Ὁ πάπα-Νουφράκης καὶ οἱ ἄλλοι ἀξιωματικοὶ βγαίνουν ἀπὸ τὴν ἁγια-Σοφιὰ κατευθυνόμενοι πρὸς τὴν προκυμαία, ὅπου τοὺς περιμένει ἡ βάρκα. Ἕνας μεγαλόσωμος Τοῦρκος τοὺς ἀκολουθεῖ, σηκώνει ἕνα ξύλο καὶ ὁρμᾶ γιὰ νὰ χτυπήσει τὸν πάπα-Νουφράκη. Διαισθάνεται, ξέρει, ὅτι αὐτὸς ὁ παπᾶς εἶναι ὁ ἐμπνευστής, ὁ δημιουργὸς αὐτοῦ τοῦ γεγονότος. Ὁ ἡρωικὸς παπᾶς σκύβει γιὰ νὰ προφυλαχθεῖ, ἀλλὰ ὁ Τοῦρκος καταφέρνει καὶ τὸν χτυπᾶ στὸν ὦμο. Λυγίζει τὸ σῶμα του ἀπὸ τὸν ἀβάσταχτο πόνο, ὅμως μαζεύει τὶς δυνάμεις του, ἀνασηκώνεται καὶ συνεχίζει νὰ προχωρεῖ.


         Στὸ μεταξὺ ὁ Ταγματάρχης Λιαρομάτης καὶ ὁ Λοχαγὸς Σταματίου ἀφοπλίζουν τὸν Τοῦρκο, ποὺ εἶναι ἕτοιμος γιὰ νὰ δώσει τὸ πιὸ δυνατὸ κι ἴσως τὸ τελειωτικὸ χτύπημα στὸν παπᾶ. Ἤδη, πλησιάζουν στὴ βάρκα. Μπαίνουν ὅλοι μέσα.


         Ὁ Κοσμᾶς μαζεύει τὰ σχοινιὰ καὶ ἀρχίζει γρήγορα νὰ κωπηλατεῖ. Σὲ λίγο βρίσκονται πάνω στὸ ἑλληνικὸ πολεμικὸ πλοῖο ἀσφαλεῖς καὶ θριαμβευτές. Βέβαια ἀκολούθησε διπλωματικὸ ἐπεισόδιο καὶ οἱ «σύμμαχοι» διαμαρτυρήθηκαν ἔντονα στὸν πρωθυπουργὸ Ἐλευθέριο Βενιζέλο, ὁ ὁποῖος ἀναγκάστηκε νὰ ἐπιπλήξει τὸν πάπα-Λευτέρη Νουφράκη. Ὅμως κρυφὰ ἐπικοινώνησε μαζί του καὶ «τὸν ἐπαίνεσε καὶ συνεχάρη τὸν πατριώτη ἱερέα, ποὺ ἔστω καὶ γιὰ λίγη ὥρα ζωντάνεψε μέσα στὴν ἁγια-Σοφιὰ τὰ πιὸ ἱερὰ ὄνειρα τοῦ Ἔθνους μας».

 

        Αὐτὸ ἦταν σὲ γενικὲς γραμμὲς τὸ ἱστορικὸ τῆς Θείας Λειτουργίας ποὺ ἔγινε ὕστερα ἀπὸ 446 χρόνια στὴν ἁγια-Σοφιὰ ἀπὸ τὸν ἡρωικὸ πάπα-Λευτέρη Νουφράκη. Σίγουρα οἱ περισσότεροι Νεοέλληνες τὸ ἀγνοοῦμε.

Πηγή:

http://www.agiazoni.gr