Ἔχουμε, τρόπον τινά, μία «ζωοκεντρική» ἀντίληψη ὡς πρός τόν τρόπο πρόσκτησης τῆς μητρικῆς γλώσσας.
Ἄν καί διδάσκω σέ μεγάλες τάξεις τοῦ δημοτικοῦ σχολείου, ἐν τούτοις στρώθηκα καί μελέτησα ἐπισταμένως τά βιβλία γλώσσας τῶν μικρότερων τάξεων -Α΄, Β΄, Γ΄- καί κυρίως τῆς Α´ δημοτικοῦ. Θεωρῶ τήν Α´ δημοτικοῦ τήν σπουδαιότερη τάξη τοῦ σχολείου. Στήν πρώτη ἐντυπώνονται ἀνεξίτηλα στήν μνήμη τοῦ παιδιοῦ βασικές ἀρχές καί δεξιότητες. Δραστικότατα ἐπιπλέον ἐπιδροῦν στό παιδί τῆς ἡλικίας αὐτῆς ὁ δάσκαλος καί τό «ἀναγνωστικό». Στά βιβλία γλώσσας ἀποτυπώνεται ἐναργέστατα τό ποιόν τῆς κοινωνίας στήν ὁποία καλεῖται τό μικρό παιδί νά ἐνηλικιωθεῖ.
Ξεφυλλίζοντας τά γλωσσικά ἐγχειρίδια τῆς Α´ δημοτικοῦ ἐντυπωσιάζεσαι ἀπό τόν μεγάλο ἀριθμό δράσεων μέ ζῶα διαφόρων εἰδῶν: κατοικίδια, ἄγρια ζῶα τοῦ δάσους, πτηνά, ἑρπετά, ζῶα ἀγρίων τροπικῶν χωρῶν, ζῶα τῆς θάλασσας, ἀκόμα καί ζωύφια. Ἡ ἐκμάθηση τῶν γραμμάτων τῆς ἀλφαβήτας γίνεται μέσῳ κάποιων ὀλιγόστιχων ποιημάτων, στά ὁποῖα πρωταγωνιστοῦν μόνο ζῶα. Ἔχουμε, τρόπον τινά, μία «ζωοκεντρική» ἀντίληψη ὡς πρός τόν τρόπο πρόσκτησης τῆς μητρικῆς γλώσσας.
Παραθέτω κάποια παραδείγματα. Ἄς προσεχθοῦν οἱ εὐφάνταστοι καί ἐξωπραγματικοί συνδυασμοί διαφορετικῶν ζώων σέ κοινές δράσεις.
Σελ. 25. «Γλώσσα», Α´ Δημοτικοῦ: «Ταξιδεύω μέ τό τρένο/ τρέχω, τρέχω δίχως φρένο./ Καί ὁ ἀετός φωνάζει: /Ε, ε, Τιτίνα, πάτα γκάζι».
Σελ. 29. «Ἕνα μυστήριο ἑλικόπτερο εἶδα/ χθές στήν ἐφημερίδα./ Εἶχε ἐλέφαντα πιλότο,/ γιά τιμόνι ἕνα μπισκότο».
Σελ. 31. «Σαλιγκάρι, σαλιγκάρι,/ μήπως νά σέ πῶ Σαλιάρη;/ Μήπως Τάσο; Μήπως Σούλη;/ Μήπως νά σέ πῶ Σπιτούλη».
Σελ. 33. «Τί νά ἔχει τό πακέτο;/ Μήπως κόκορα καρότα;/ Μήπως μία μεγάλη κότα;/ Κι ἅμα ἔχει καναρίνι;/ Ἕνα γλέντι πού θά γίνει!»
Σελ. 38. «Ρινόκερος καί κόκορας/ κότα, ἀετός καί κόρακας/ παρέα περπατᾶνε/ σέ παραλία πᾶνε.
Σελ. 53. «Γιατί γελᾶνε οἱ ἀκρίδες,/ οἱ γορίλες κι οἱ γαρίδες;/ Γιατί ἡ γάτα κάνει μάγια/ γιά νά γίνει κουκουβάγια».
Σελ. 57. «Νά ‘χανα, τί νά ‘χανα,/ νά ‘χανα τά λάχανα./ Ἄχ, μέ τόσα χάχανα/ ἔχασα τά λάχανα». (Ἐξαιρετική ἡ ἔμπνευση, ἀντικατοπτρίζει ἐναργέστατα τό «Νέο Σχολεῖο». Γιά χάχανα καί λάχανα…).
Σελ. 63. «Τί οὐρά νά μοῦ ταιριάζει/ φουντωτή ἤ πουπουλένια;/ Μία οὐρά μέ μαῦρες βοῦλες/ ἤ μέ κόκκινες καρδοῦλες;».
Σελ. 65. «Μέ ἕνα παπούτσι γιά καράβι/ ταξιδεύει τό κουτάβι./ Κάνει τά χέρια τοῦ χωνί,/ βάζει δυνατή φωνή./- Τό καράβι μου βουλιάζει/ κι ὅπου νά ᾽ναι σκοτεινιάζει».
Σελ. 67. «Δέν φοβᾶμαι τό σκοτάδι/ εἶμαι δυνατό κουτάβι./ Οἱ ἀστραπές δέ μέ τρομάζουν/ κι οἱ βροντές μέ διασκεδάζουν».
Ὁλόκληρο τό τεῦχος τῆς «Γλώσσας» κινεῖται σ’ αὐτούς τούς …ἐξωφρενικούς ρυθμούς. Ποιηματάκια, σαχλοειδῆ πολλές φορές, τά ὁποῖα σκαρφίστηκαν οἱ συγγραφεῖς καί πρωταγωνιστές, σέ ἀπίθανους, ἐξωτικούς συνδυασμούς, μόνο ζῶα. Φαίνεται ὅτι οἱ στιχοπλόκοι συγγραφεῖς τῶν βιβλίων πάσχουν ἀπό ἄκρατη ζωοφιλία. Τό βιβλίο συνοδεύεται ἀπό «Τετράδιο Ἐργασιῶν».
Στή σελ. 19, συμπληρώνοντας μέ τά σωστά γράμματα ὁρισμένα κενά, σέ σχετική ἄσκηση, τά παιδιά μαθαίνουν πώς «οἱ φίλοι της κότας Τιτίνας εἶναι ὁ ἀετός, ὁ βάτραχος καί ἡ νυχτερίδα(!), καλύτερος φίλος ὅμως ὁ ἀετός».
Στή σελ. 63, τά παιδιά πληροφοροῦνται ὅτι «στό χορό τῆς νεράιδας πῆγαν ζῶα, ὅπως: τό ἐλάφι καί ἡ φώκια, ὅπως καί τό φίδι(!), ἐνῶ ἀπουσίαζαν (ἄγνωστο γιά ποιό λόγο) ἡ ἀλεποῦ, ἡ ἀρκούδα καί ὁ γάϊδαρος».
Στή σελ. 29. Ὁ ποντικός προσκαλεῖ γιά φαγητό τήν ὀχιά, τόν παπαγάλο καί τό ἄλογο.
Στή σελ. 45 ὁ παπαγάλος χάθηκε καί τόν ψάχνουν ἕνας γορίλας, τό ἄλογο καί ὁ ἱπποπόταμος.
Στή σελ. 49, τό σκουλήκι, ἔμπλεον ποιητικοῦ οἴστρου, λέει στή γάτα: «χαλάλι σου τά λάχανα,/ γιά τόσα χάχανα».
Στό βιβλίο Γλώσσας, στό δεύτερο τεῦχος, συνεχίζεται ἡ λογοτεχνική περιδιάβαση στό βασίλειο τῶν ζώων καί λοιπῶν πλασμάτων τοῦ ματαίου τούτου κόσμου, «ἑρπετά ὧν οὐκ ἐστιν ἀριθμός, ζῶα μικρά μετά μεγάλων».
Σελ. 30-31. Στή συνέλευση τῶν ζώων μέ θέμα «συζήτησης» τήν ἀνεύρεση ἑνός θησαυροῦ, μετέχουν ἡ σαύρα, ὁ ταῦρος, τό μυρμήγκι, ὁ κόκορας, ὁ βάτραχος, ὁ σκύλος, ὁ ποντικός καί ἡ γάτα.
Στή Σελ. 34, μετά ἀπό ἕνα ταξίδι πού ἔκανε ὁ παπαγάλος στήν Ἀφρική, καλεῖ μέ γραπτή πρόσκληση, τό κείμενο τῆς ὁποίας παρατίθεται στό βιβλίο, τούς φίλους του, δηλαδή τόν βάτραχο, τόν ποντικό, τήν κότα, ἀλλά καί τή γάτα, γιά νά τούς δώσει τά διάφορα δῶρα πού ἔχει φέρει.
Σελ. 45. Στή μεγάλη γιορτή γνωριμίας μέ τούς νέους γείτονές της πού ἔκανε ἡ «καφετιά» ἀράχνη, παρευρέθησαν τό ποντίκι, τό κουτάβι, τό παγώνι, δύο γάτες, τό κουνούπι κά τό φίδι.
Στή Σελ. 46, διαβάζουμε ὅτι «ἡ γειτόνισσα ἀράχνη καί ἡ οἰκογένειά της εἶναι ἀκροβάτες. Ἡ καφετιά ἀράχνη πηδάει μέ ἀλεξίπτωτο. Ἐνῶ ἡ μαύρη τρέχει μέ ποδήλατο».
Στήν ἑπόμενη σελίδα (47) μαθαίνουμε τά ἐπαγγελματικά ὄνειρα τῶν «ζωντανῶν». «Ὁ σκύλος θέλει νά γίνει κολυμβητής. Ὁ ποντικός γυμναστής. Ὁ παπαγάλος παλαιστής. Ὁ βάτραχος ποδηλάτης καί ὁ κόκορας διαιτητής».
Σελ. 52. Κατά τήν ἐπιστροφή του ἀπό τήν Ἀφρική τό χελιδόνι δέν ξέχασε «νά φέρει καί μία φωτογραφία τῆς ζέβρας», καλώντας τούς φίλους του νά τό βοηθήσουν νά φτιάξει τή φωλιά του.
Σελ. 68 πάλι προσκλητήρια ζώων. Ὁ Μολύβιος προσκαλεῖ γιά «λογοτεχνική βραδιά» τά ζῶα: γάτα, βάτραχο, κουκουβάγια, νυχτερίδα, μυρμήγκι, χελώνα, λαγό, φίδι, παπαγάλο, σκαντζόχοιρο.
Καί τό δεύτερο τεῦχος τῆς «Γλώσσας», τό ὁποῖο περιέχει πεζά ὡς ἐπί τό πλεῖστον κείμενα, πρωταγωνιστοῦν ζῶα. (Παγκόσμιος πρωτοτυπία καί αὐτή. «Νέο Σχολεῖο» μέ βιβλία πού παραπέμπουν στήν «φάρμα τῶν ζώων»). Παντελής ἀνατροπή τοῦ παραδοσιακοῦ γιά μᾶς τούς Ἕλληνες τρόπου Παιδείας, πού ἤθελε τίς ἀξίες σαρκωμένες καί βιωμένες σέ πρόσωπα (προσωποκεντρική). Ἐλάχιστα, ἀνύπαρκτα τά κείμενα μέ ἀνθρωποκεντρική ἀναφορά. Ποῦ πῆγε ἡ ἀνθρωποποιός ἀποστολή τῆς Παιδείας; Καί ποιεῖς ἄνθρωπο προβάλλοντας ἄνθρωπο καί ὅλες τίς τιμαλφεῖς ἀξίες πού τόν δορυφοροῦν. Ἀνύπαρκτη ἡ οἰκογένεια, τό εὐλογημένο καταφύγιο καί ἔσχατο κάστρο γιά διάπλαση χαρακτήρα. Προγραμμένες ἡ φιλοπατρία, ἡ πίστη, τό φιλότιμο, ἡ ἐργατικότητα καί ἡ ἐντιμότητα. Πῶς νά τίς διδάξεις μέ ὀχιές καί ποντίκια; Κείμενα ἀνόητα, ἄνευρα, φλύαρα, ἄψυχα, μία ἀκατάσχετη καί κουραστική παράθεση συμβάντων ἀπό τήν ὑποτίθεται «ζωή τῶν ζώων». Βιβλία – ντοκιμαντέρ. Τά παιδιά μᾶς φωνάζουν «ἄνθρωπον οὐκ ἔχω» καί ἐμεῖς τούς μαθαίνουμε τά πρῶτα καί κρισιμότερα «γράμματα» μέ βατράχια, φίδια καί κουνούπια…
Νατσιός Δημήτρης
δάσκαλος-Κιλκίς
ΠΗΓΗ: «Ἀντίβαρο», 21/09/2010
