Γλωσσικός βαρβαρισμός -ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ*

«Δαρείου και Παρισάτιδος γίγνονται παίδες δύο. Πρεσβύτερος μεν

Αρταξέρξης νεώτερος δε Κύρος» (Ξενοφώντος, Κύρου Ανάβασις)
Έτσι αρχίζαμε την εκμάθηση των Αρχαίων Ελληνικών τους παλιούς/καλούς καιρούς στα Ελληνικά Γυμνάσια (παιδεύω, παιδεύεις… γραμματική, συντακτικό, ετυμολογικό).

Με την ουσιαστική υποβάθμιση όλων των ως άνω, που διαμόρφωναν ταυτόχρονα και χαρακτήρες με ήθος, κατήργησαν και το πολυτονικό σύστημα, για να ολοκληρωθεί, τελικά, ο εκβαρβαρισμός της γλώσσας μας με τα λεγόμενα «Greekish».
Το μόνο που πέτυχαν οι εμπνευστές αυτών των αλλαγών είναι η γλωσσική μας πενία και η πνευματική οκνηρία των νέων.

Οι αρχαίοι μας πρόγονοι, με τη σοφία που τους διέκρινε -και μετά από αυτούς ουδέν νεώτερον υπάρχει επίτευγμα στον πνευματικόν πολιτισμό της ανθρωπότητας- χαρακτήριζαν ως «βαρβάρους» αυτούς των οποίων τη γλώσσα δεν κατανοούσαν από τον ήχο βαρ-βαρ.

Στην κυπριακή διάλεκτο υπάρχει η λέξη «βαρβατζιήζω» δηλαδή θορυβώ, δημιουργώ φασαρία.
Συν τω χρόνω, η λέξη απέκτησε πολιτική σημασία, δηλώνοντας τους μη «Έλληνες γενικά (Ηρόδοτος) με μειωτική χροιά», εξού και το «Πας μη Έλλην βάρβαρος».

Ο Ισοκράτης, όμως, λέει ότι «Έλληνες εισί οι της ημετέρας παιδείας μετέχοντες».
Παραθέτω κατωτέρω μερικούς μόνον καθημερινής χρήσεως γλωσσικούς βαρβαρισμούς.

Συνηθίζουν πολλοί να λέγουν, συστηματικά: «στο τέλος της ημέρας» από το αγγλικό «at the end of the day» αντί του ορθού «τελικά», «εν κατακλείδι», εν τέλει» κ.λπ. αναλόγως της περίπτωσης.
«Ζωντανή μετάδοση», είναι η χρήση που γίνεται σε ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές από το αγγλικό «live», αντί του ορθού «άμεση» ή «απ’ ευθείας μετάδοση».

Υποβάλλεται μία ερώτηση σε κάποιον που συμμετέχει σε ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές ή/και συζητήσεις και αντί να απαντηθεί άμεσα ή να λεχθεί «ακούστε» χρησιμοποιείται το «κοιτάξτε». Κοιτάζω, όμως, σημαίνει στρέφω το βλέμμα σε κάποιον ή σε κάτι.
Φρονώ, επίσης, ότι η χρήση του όρου «τηλεοπτικό κανάλι» από το αγγλικό TV channel (Canal, Kanal σε άλλες γλώσσες) δεν είναι ορθή, διότι κανάλι από το λατινικό canalis είναι το θαλάσσιο πέρασμα όπως π.χ. το Σουέζ.

Μιλά ένας πολιτικός και λέγει «θα δώσουμε τη μάχη» ή «θα δώσουμε τον αγώνα». Ούτε δίνεις ούτε… παίρνεις μάχες και αγώνες. Απλώς αγωνίζεσαι ή μάχεσαι.

«Θα βγούμε σε προσφορές» λέγουν μερικοί. Ούτε μπαίνεις μήτε βγαίνεις σε προσφορές, απλώς «ζητούνται προσφορές» ή «προκήρυξη σύμβασης».

Και μετά όταν υπογράφονται τα συμβόλαια ή οι συμφωνίες χρησιμοποιούν τη γελοία φράση «θα πέσουν υπογραφές».
Τα ως άνω δύο παραδείγματα είναι από τα πολλά «μαργαριτάρια» (πολύ σοβαρά γλωσσικά σφάλματα) που προδίδουν ελλιπή κατάρτιση.
Αντί να λεχθεί «διαφωνώ έντονα» ή «διαφωνώ ριζικά» ή «έχω εκ διαμέτρου αντίθετη άποψη», λέγουν «διαφωνώ κάθετα». Κάθετα και οριζόντια είναι γεωμετρικοί όροι.

«Ρίξε μου ένα τηλέφωνο» λέγουν άλλοι, αντί του ορθού «τηλεφώνησέ μου».
«Η ομάδα μας θα κτυπήσει το πρωτάθλημα», αντί του ορθού «θα διεκδικήσει το πρωτάθλημα».
«Ένα σκάφος καταπλέει ή προσεγγίζει ένα λιμάνι» και όμως πολλοί γράφουν ότι «το πλοίο προσάραξε στο λιμάνι» π.χ. Λάρνακας. «Προσαράζει» σημαίνει ότι ένα σκάφος προσκρούει σε βράχια ή κάθεται σε ρηχά νερά (ξέρες).
Αποστέλλουν προσκλήσεις για ένα μνημόσυνο και γράφουν ότι μετά το μνημόσυνο «θα ακολουθήσει καφές». Ο καφές όμως ούτε προηγείται μήτε ακολουθεί απλώς προσφέρεται.

Ένας δεν παρακάθεται σε δεξίωση αλλά παρευρίσκεται σε δεξίωση (που κατά κανόνα όλοι είναι όρθιοι) αλλά παρακάθηται π.χ. σε γεύμα ή δείπνο.

Συχνά χρησιμοποιείται ο όρος «απηύθυνε ομιλία». Το ορθόν είναι «απηύθυνε χαιρετισμό» ή «χαιρέτισε τη συγκέντρωση ή το συνέδριο» ή «μίλησε» αναλόγως της περίπτωσης.
«Θα παντρέψουμε τα δύο σχέδια», αντί του θα συζεύξουμε, δηλαδή θα ενώσουμε τα δύο πράγματα σε κάτι ενιαίο. Παντρεύονται ένας άνδρας και μία γυναίκα και όχι δύο πράγματα.

Ένα συχνό λάθος είναι αυτό που λέγεται όταν αναφερόμαστε σε κληρικούς. Αντί να πούμε «ο πατήρ» ή «ο πατέρας Ανδρέας» λέγομεν «ο πάτερ». Όταν προσφωνείς έναν κληρικό τότε λέγεις «πάτερ» (κλητική) ή «πατέρα».

Τέλος, ένας από τους πιο σοβαρούς σολοικισμούς (εκφραστικό ή συντακτικό λάθος κατά την εκφορά ή διατύπωση), που σχεδόν όλοι περιπίπτουν στο ίδιο λάθος, είναι ότι δεν ξέρουν πότε θα πρέπει να χρησιμοποιούν το «κατ’ αρχάς» (που σημαίνει πρώτα, αρχικά) και «κατ’ αρχήν» που σημαίνει ότι στα βασικά σημεία, στη γενική φιλοσοφία π.χ. για την ψήφιση ενός νομοσχεδίου συμφωνώ αλλά μπορεί να έχω επιφυλάξεις σε κάποια σημεία.

Αυτά τα ολίγα μόνον παραδείγματα γράφω σαν μέλος του Γλωσσικού Ομίλου Κύπρου, που εργάζεται για την καθιέρωση της Ελληνικής Γλώσσας σε όλους τους τομείς σε μία εκ γενετής Ελληνική Νήσο, όπου, δυστυχώς, η μητρική μας γλώσσα συστηματικά υποβαθμίζεται.
- Βαρβαρίζω: μιλώ παραβιάζοντας τους γραμματικούς
κανόνες ή/και την αισθητική της γλώσσας.

*Πρώην συνδικαλιστής
(᾿Εφημ. ἡ Σημερινή, Πέςμπτη 6-05-2010)
http://www.sigmalive.com/