- Πολύ χαίροµαι, όταν βλέπω ψυχές πού προσέχουν και αγωνίζονται µέσα στον κόσµο πού γέµισε από ταγκαλάκια. Ό Θεός, σάν καλός καί δίκαιος πού είναι, έδωσε σε όλους µας καί ανάλογα χαρίσµατα - π.χ. στους άνδρες τόν ανδρισµό καί στίς γυναίκες την αγάπη -, γιά νά άγωνιζώµαστε καί νά ανεβαίνουµε τήν πνευµατική κλίµακα µέ τήν βοήθεια της θείας Χάριτος καί νά πλησιάζουµε όλο καί περισσότερο σ' Εκείνον πού είναι ό ∆ηµιουργός µας.
Ποτέ δεν πρέπει νά ξεχνούµε ότι έχουµε δίπλα µας, έκτος άπό ανθρώπους πού µπορούν νά µας βοηθήσουν πνευµατικά, καί τόν ϊδιο τόν Χριστό πού µας βοηθάει, τήν Παναγία, τά Χερουβείµ, τά Σεραφείµ καί τους Αγίους Πάντες. Θάρρος λοιπόν!
Ό Χριστός είναι πολύ δυνατός, είναι παντοδύναµος, καί θά δώση τήν θεϊκή Του δύναµη, νά συντρίψουµε τά κέρατα τού πονηρού. Μάς παρακολουθεί συνέχεια άοράτως καί θά µάς ένισχύη, όταν έµεϊς έχουµε τήν αγαθή προαίρεση καί κάνουµε τόν µικρό κατά δύναµιν αγώνα µας.
Όσο µπορούµε, νά αποφεύγουµε τις αφορµές της αµαρτίας. Νά προσέχουµε τις αισθήσεις µας, γιατί όλα από εκεί ξεκινούν. Και όταν αυτό καµµιά φορά, ή και πολλές φορές, είναι δύσκολο, να αποφεύγουµε τουλάχιστον την περιέργεια, για νά µήν παίρνουν τά µάτια µας εικόνες αµαρτωλές, και µάς παίζουν µετά οί δαίµονες σινεµάδες. Έάν πιάσουµε ενα καρβουνάκι αναµµένο καί το κρατήσουµε στην χούφτα µας, επόµενο είναι νά µάς κάψη. Έάν όµως τό κουνάµε στό χέρι - εννοείται γιά λίγη ώρα -, δεν θά µάς κάψη. Έτσι και οί άσχηµες εικόνες, όταν κινούνται σύντοµα, τά µάτια δεν τις κρατούν, άλλα απλώς τις
πιάνουν, καί δεν καίνε τήν ψυχή.
Όσοι δέν πρόσεξαν καί απέκτησαν κακές συνήθειες, όταν ζούσαν κοσµική ζωή, ας δέχωνται άγόγγυστα µετά τήν µεταστροφή τους τον πόλεµο τού εχθρού, χωρίς όµως νά καλλιεργούν επιθυµίες κακές. "Αν αγωνισθούν έτσι, θά εξαγνισθούν καί θά φθάσουν στην κατάσταση τών αγνών ανθρώπων, οί όποιοι ούτε αµαρτίες µεγάλες γνώρισαν ούτε κακές συνήθειες απέκτησαν ούτε καί µεγάλο πόλεµο δέχονται. Καί αν αξιοποιήσουν ώς πείρα τις προηγούµενες πτώσεις τους, θά προχωρήσουν πολύ.
Ά ν κάποιος προχωράη µέσα σέ ένα ναρκοπέδιο καί δέν γνωρίζη τήν περιοχή, θά είναι αναγκασµένος νά προχωράη πολύ αργά καί προσεκτικά, αλλιώς θά τιναχθή στον αέρα. Ένώ, αν γνωρίζη λίγο-πολύ τήν περιοχή, µπορεί νά έχη καί τραύµατα, άλλα, µέ τήν πείρα πού έχει, προχωράει σταθερά καί γρήγορα.
Αν άσχοληθή κανείς µέ τό ακαλλιέργητο χωράφι της ψυχής του, θά ξερριζώση όλα τά αγκάθια τών παθών της καί θά φυτέψη στην θέση τους αρετές. Αύτη ή εργασία όµως είναι επίπονη καί χρειάζεται θέληση πολλή καί υποµονή.
- Γέροντα, νά µάς λέγατε πρακτικά πώς γίνεται ή εργασία αυτή;
- Νά προσπαθή κανείς κάθε µέρα νά τοποθετή µέσα του κάτι τό πνευµατικό, τό όποιο θά άπωθή κάτι τό κοσµικό καί αµαρτωλό, καί έτσι σιγά- σιγά θά άπεκδυθή τόν παλαιό άνθρωπο και στην συνέχεια θά κινήται ελεύθερα στον πνευµατικό χώρο. Νά τοποθέτηση άγιες εικόνες στην µνήµη του αντί αµαρτωλές. Νά άντικαταστήση τά τραγούδια µε ψαλµωδίες, και τά κοσµικά περιοδικά µε πνευµατικά βιβλία. Αν ό άνθρωπος δεν ξεκόψη άπό οτιδήποτε κοσµικό και αµαρτωλό και δεν εχη επικοινωνία µέ τόν Χριστό, µε τήν Παναγία, µέ τους Αγίους, µέ τήν θριαµβεύουσα Εκκλησία, καί δέν άφεθή τελείως στά χέρια τού Θεού, δέν µπορεί νά απόκτηση τήν πνευµατική υγεία.
- Γέροντα, ποια είναι ή πνευµατική υγεία;
- Υγεία πνευµατική ϊσον αγνοί λογισµοί, φωτισµένος νους καί εξαγνισµένη καρδιά πού φιλοξενεί συνέχεια τόν Χριστό καί τήν Παναγία. Ή πολλή προσοχή µέ τήν παρακολούθηση τού εαυτού µας καί τήν προσευχή βοηθούν πολύ θετικά νά αποκτήσουµε τήν υγεία της ψυχής. Ή προσευχή είναι απαραίτητη γιά τόν εξαγνισµό τής ψυχής καί ή σύνεση γιά τήν διατήρηση τής καλής πνευµατικής καταστάσεως.
Ή ζωή βέβαια δέν είναι κατασκήνωση· έχει χαρές, έχει όµως καί λύπες. Πριν άπό τήν Ανάσταση προηγείται ή Σταύρωση. Τά χτυπήµατα των δοκιµασιών είναι απαραίτητα γιά τήν σωτηρία τής ψυχής µας, γιατί αυτά λα- µπικάρουν τήν ψυχή. Όπως συµβαίνει καί µέ τά ρούχα· όσο τά τρίβουµε, όταν τά πλένουµε, τόσο καλύτερα καθαρίζουν. Το ϊδιο καί µέ τό χταπόδι· όσο το χτυπάµε, τόσο περισσότερο καθαρίζει καί µαλακώνει. Καί τό ψάρι φαίνεται ωραίο, όταν πλέη στην θάλασσα καί είναι ζωντανό, ακόµη καί όταν εΐναι στην αγορά µέ τά λέπια καί τά εντόσθια του, άλλα γίνεται χρήσιµο, µόνον όταν κα- θαρισθή - άσχηµήνη εξωτερικά - καί µετά ψηθή. Έτσι. καί ό άνθρωπος, όταν άποβάλη καθετί κοσµικό, ενώ εξωτερικά φαίνεται ότι χάνει τήν ζωή, τήν κοσµική ζωντάνια - τά λέπια -, αδειάζει ό,τι άχρηστο έχει µέσα του, «ψήνεται», καί τότε γίνεται χρήσιµος.
«Τι βοηθάει στην πνευµατική πρόοδο »
Οι άνθρωποι πού τους χτύπησαν µερικοί βαρδάρηδες - δοκιµασίες -, εϊτε γιατί το επέτρεψε ό Θεός, γιά νά τους φρενάρη, εϊτε από φθόνο του πονηρού, χρειάζονται µετά πολλές λιακάδες και δροσιά πνευµατική, γιά νά ανθήσουν και νά καρποφορήσουν.
Όπως και τά δένδρα, όταν ξεθαρρεύουν άπό τις χειµωνιάτικες λιακάδες, άλλα τά φρενάρη ό βαρδάρης, χρειάζονται µετά συνέχεια λιακάδες ανοιξιάτικες και βροχούλα, γιά νά κυκλοφορήσουν οι χυµοί και νά βγάλουν άνθη και καρπούς.
- Γέροντα, γιά νά πάρη κανείς τήν πνευµατική στροφή, τί χρειάζεται;
- Φιλότιµος αγώνας µέ ελπίδα και εµπιστοσύνη στον Θεό. Ή εµπιστοσύνη στον Θεό και ή απλότητα µέ τον φιλότιµο αγώνα φέρνουν τήν εσωτερική ειρήνη και σιγουριά, και τότε γεµίζει ή ψυχή άπό ελπίδα και χαρά. Χρειάζεται υποµονή, φιλότιµο και πνευµατική παλληκαριά, γιά νά στεφανωθή ό αθλητής.
Ή παλληκαριά ξεπηδάει άπό τήν φιλότιµη καρδιά· και όταν κανείς κάνη κάτι µέ τήν καρδιά του γιά τόν Χριστό, ούτε κουράζεται ούτε πονάει, γιατί ό πόνος γιά τόν Χριστό είναι γλέντι πνευµατικό.
Ή πνευµατική ανάπτυξη µπορεί νά γίνη πολύ σύντοµα µέ λίγη φιλότιµη θέληση και παρακολούθηση τού εαυτού µας. Στην συνέχεια θά βοηθιέται ή ψυχή άπό τόν Χριστό, τήν Παναγία, τους Αγγέλους και τους Αγίους. Πολύ βοηθάει επίσης ή µελέτη, ή προσευχή, ή εσωστρέφεια, και νά ήσυχάζη κανείς λίγο.
Ό Χριστός µας δυναµώνει αυτούς πού αγωνίζονται «τόν καλόν αγώνα»
[1], τόν όποιο έκαναν όλοι οι "Άγιοι, γιά νά υποτάξουν τήν σάρκα στό πνεύµα. Ακόµη και όταν τραυµατισθούµε, δέν πρέπει νά χάσουµε τήν ψυχραιµία µας, άλλα νά ζητήσουµε τήν βοήθεια του Θεού και νά συνεχίσουµε τον αγώνα µε γενναιότητα. Θά άκούση ό Καλός Ποιµήν και θά σπεύση αµέσως, όπως ό βοσκός, µόλις άκούση ένα αρνάκι νά βελάζη θλιβερά, όταν πληγώνεται, ή κάποιος λύκος ή σκύλος το δαγκώνη, τρέχει, γιά νά το βοηθήση. Περισσότερο έχω αγαπήσει, έχω πονέσει και τους έχω στον νου µου συνέχεια αυτούς πού είχαν ελεεινή ζωή και αγωνίζονται, παρά αυτούς πού δέν βασανίζονται άπό πάθη. Καί ό τσοµπάνος το πληγωµένο ή άρρωστιάρικο αρνί πονάει περισσότερο καί το περιποιείται ιδιαίτερα, µέχρι νά πάρη επάνω του καί αυτό.
Έάν πάλι άγωνιζώµαστε σωστά, άλλα δέν βλέπουµε καµµιά πρόοδο, συµβαίνει µερικές φορές το εξής: Ό δαίµονας, επειδή του κηρύξαµε τόν πόλεµο, ζήτησε ενίσχυση άπό τόν σατανά
[2]. Έτσι, έάν πέρυσι πολεµούσαµε µέ έναν δαίµονα, εφέτος πολεµάµε µέ πενήντα, τού χρόνου θά πολεµάµε µέ περισσότερους κ.ο.κ. Αυτό δέν επιτρέπει ό Θεός νά το δούµε, γιά νά µήν ύπερηφανευθούµε. Χωρίς εµείς νά το καταλαβαίνουµε, ό Θεός εργάζεται στην ψυχή µας, όταν βλέπη καλή διάθεση.
- Γέροντα, όταν κανείς αγωνίζεται καί πράγµατι δέν προοδεύη, τί φταίει;
- Μπορεί νά αγωνίζεται υπερήφανα. Άλλα νά σάς πώ καί τί παθαίνουν µερικοί καί δέν προοδεύουν; Ένώ έχουν προϋποθέσεις, τις σπαταλούν σέ µικροπράγµατα καί µετά δέν έχουν δυνάµεις, γιά νά ανταποκριθούν στον πνευ- µατικό αγώνα. "Ας πούµε ότι ξεκινάµε νά κάνουµε µιά επίθεση στον εχθρό καί ετοιµαζόµαστε µέ όλα τά απαραίτητα, γιά νά τόν αντιµετωπίσουµε. Εκείνος όµως, επειδή φοβάται ότι δέν θά τά βγάλη πέρα, προσπαθεί να µας διάσπαση καί να τραβήξη αλλού τήν προσοχή µας µε σαµποτάζ καί προσβολές σε άλλα σηµεία. Έµεΐς τότε στρέφουµε τήν προσοχή µας έκεΐ. Στέλνουµε δυνάµεις δεξιά καί αριστερά. Ό καιρός περνά· τά πολεµοφόδια καί τά τρόφιµα λιγοστεύουν. ∆ίνουµε παλιό ρουχισµό στο στράτευµα. Οι στρατιώτες αρχίζουν νά γογγύζουν. Καί το αποτέλεσµα είναι νά εξαντληθούν όλες οί δυνάµεις µας καί νά µήν αντιµετωπίσουµε τόν εχθρό. Έτσι κάνουν καί µερικοί πάνω στον πνευµατικό αγώνα.
- Γέροντα, στην πνευµατική πρόοδο δέν βοηθάει καί το περιβάλλον;
- Ναί, βοηθάει, άλλα µερικές φορές µπορεί ένας νά ζή ανάµεσα σέ Αγίους καί νά µήν κάνη προκοπή. Υπήρχε µεγαλύτερη προϋπόθεση γιά τόν Ιούδα, πού ήταν συνέχεια µαζί µέ τόν Χριστό; Ό Ιούδας δέν είχε ταπείνωση ούτε καλή διάθεση. Καί µετά τήν προδοσία του πάλι δέν ταπεινώθηκε· βρόντησε τά αργύρια µέ θυµό καί εγωισµό καί πήγε µέ πονηριά στην αγχόνη. Καί οί Φαρισαΐοι κινήθηκαν σάν τόν διάβολο. Άφοϋ έγινε ή δουλειά τους, είπαν στον Ιούδα: «Συ όψεί»
[3] Ό Θεός ενεργεί ανάλογα µέ τήν κατάσταση τοϋ άνθρωπου. Το Πνεύµα τό Άγιο δέν εµποδίζεται άπό τίποτε. Αυτό πού κατάλαβα είναι ότι, όπου καί άν βρεθή κανείς, αν άγωνισθή φιλότιµα, µπορεί νά πετύχη τό ποθούµενο, τήν σωτηρία της ψυχής του. Έδώ ό Λώτ ζούσε µέσα στά Σόδοµα καί στά Γόµορρα καί σέ τί κατάσταση πνευµατική ήταν
[4]! Τώρα, είτε τό θέλουµε είτε δέν τό θέλουµε, πρέπει νά άγωνισθούµε νά γίνουµε καλύτεροι, ώστε νά ενεργή ή θεία Χάρις µέσα µας. Τά γεγονότα µάς αναγκάζουν καί θά µάς αναγκάσουν νά πλησιάσουµε περισσότερο στον Θεό, γιά νά έχουµε θεϊκή δύναµη, ώστε νά αντιµετωπίζουµε σωστά κάθε κατάσταση - και φυσικά ό Καλός Θεός δεν θά µας άφήση· θά µας προστατεύση.
Πάντως νά ξέρουµε, όταν καλυτερεύουµε την πνευµατική µας κατάσταση, τότε και εµείς νιώθουµε καλύτερα, άλλα και τον Χριστό χαροποιούµε. Ποιος µπορεί νά φαντασθή την µεγάλη χαρά πού αισθάνεται ό Χριστός, όταν τά παιδιά Του προχωρούν; Εύχοµαι νά κάνουν όλοι οί άνθρωποι πνευµατική προκοπή και νά ενωθούν µέ τον Χριστό, πού είναι το Α και τό . Όταν άπό το Α και τό εξαρτάται όλη ή ζωή µας, τότε ολα είναι αγιασµένα.
«Πνευµατική µελέτη »
- Γέροντα, άνθρωποι πού αρχίζουν νά έχουν τήν καλή ανησυχία, τί βιβλία νά διαβάσουν, γιά νά βοηθηθούν;
- Νά διαβάσουν πρώτα τό Ευαγγέλιο, γιά νά µάθουν τί θά πή Χριστός. Νά συγκλονισθούν λίγο, καί ύστερα νά διαβάσουν τήν Παλαιά ∆ιαθήκη. Ξέρεις τί κόπος είναι, Οταν δεν έχουν διαβάσει τίποτε καί σού ζητούν βοήθεια; Σάν νά πηγαίνη ένα παιδί τού ∆ηµοτικού Σχολείου σέ καθηγητή Πανεπιστηµίου καί νά τού λέη: «Βοήθησε µε». Τί νά τού πή ό καθηγητής; «Ενα καί ένα ίσον δύο»; Άλλοι πάλι δέν έχουν τήν καλή ανησυχία- έρχονται καί λένε: «∆εν έχω κανένα πρόβληµα, µιά χαρά εΐµαι, Πάτερ, απλώς πέρασα νά σέ δώ». Ποτέ ό άνθρωπος δέν µπορεί νά πή οτι δέν έχει τίποτε. Κάτι θά έχη. Ό αγώνας γιά πνευµατική ζωή δέν τελειώνει ποτέ. Ή µερικοί µού λένε: «Νά µας πής πνευµατικά». Σάν νά πάνε στον µπακάλη καί τού λένε: «∆ώσ' µας ψώνια». Τά χάνει καί ό µπακάλης. ∆έν έχουν κάτι τό συγκεκριµένο νά ζητήσουν καί νά πουν «µού χρειάζεται τόση ζάχαρη, τόσο ρύζι κ.λπ.», άλλα λένε «δώσ' µας ψώνια». Ή σάν νά πάνε στον φαρµακοποιό καί τού λένε «δώσ' µας φάρµακα!», χωρίς νά τού πούνε προηγουµένως από τί πάσχουν ή αν πήγαν στον γιατρό και τί τους είπε ό γιατρός. Άντε τώρα νά βρής άκρη! Βλέπεις, εκείνος πού έχει πνευµατική ανησυχία, βρίσκει τί του λείπει, τό ζητάει καί ωφελείται. Έγώ, ώς αρχάριος, όταν διάβαζα κάτι, τό αντέγραφα, γιά νά µήν τό ξεχάσω, καί προσπαθούσα νά τό εφαρµόσω. ∆εν διάβαζα, γιά νά περνάω ευχάριστα τήν ώρα µου. Υπήρχε µέσα µου ή καλή ανησυχία καί, όταν δεν καταλάβαινα κάτι, ρωτούσα νά µάθω πώς είναι. Λίγο διάβαζα, πολύ ήλεγχα τόν εαυτό µου µέ αυτά πού διάβαζα. «Ποϋ βρίσκοµαι; Τί κάνω;». Κάθιζα τόν εαυτό µου στό σκαµνί. ∆έν τά περνούσα αυτά πού διάβαζα έτσι αφορολόγητα.
Σήµερα οι άνθρωποι καταλήγουν από τήν πολλή µελέτη νά είναι µαγνητόφωνα καί νά γεµίζουν τις κασσέττες τους µέ περιττά πράγµατα. «Ή άνευ πράξεως» όµως διδασκαλία είναι κατά τόν Άββά Ισαάκ «παρακαταθήκη έντροπής»
[5] Βλέπεις, πολλοί πού ενδιαφέρονται γιά τόν αθλητισµό διαβάζουν αθλητικά περιοδικά ή εφηµερίδες καί κάθονται. Μπορεί νά είναι σάν τά µοσχάρια, άλλα θαυµάζουν τους αθλητές: «Α, καταπληκτικός αυτός, λένε, µπράβο! " !...». ∆έν χύνουν όµως λίγο ίδρωτα ούτε χάνουν κανένα κιλό βάρος. ∆ιαβάζουν- διαβάζουν αθλητικά καί ξαπλώνουν έτσι δέν ωφελούνται. Μένουν µέ τήν ευχαρίστηση τοϋ διαβάσµατος. Οι κοσµικοί, άλλοι διαβάζουν εφηµερίδα, άλλοι διαβάζουν ένα ροµάντζο, µιά περιπέτεια, άλλοι παρακολουθούν στό γήπεδο πώς παίζουν, καί περνάνε τήν ώρα τους. Τό ίδιο κάνουν καί µερικοί πού διαβάζουν πνευµατικά. Μπορεί νά ξενυχτούν καί νά διαβάζουν πνευµατικά βιβλία µέ µανία καί νά ευχαριστιούνται. Παίρνουν ένα πνευµατικό βιβλίο, κάθονται καί λίγο αναπαυτικά καί διαβάζουν. « φελήθηκα», λέει ό άλλος. Καλύτερα πες ότι ευχαριστήθηκες, ότι πέρασες ευχάριστα την ώρα σου. Γιατί αυτό δεν είναι ωφέλεια. φελείσαι, µόνον όταν δής τί λέει αυτό πού διαβάζεις, έλέγχης τόν εαυτό σου και προσπαθής νά τόν ζορίζης στην εφαρµογή: «Τί λέει αυτό πού διάβασα; Έγώ πού βρίσκοµαι πνευµατικά; Τί πρέπει νά κάνω;». Ύστερα, όσο περισσότερα µαθαίνει κανείς, τόσο περισσότερη ευθύνη έχει. ∆εν λέω νά µή διαβάζη, γιά νά µην ξέρη πολλά και νά µην έχη ευθύνη, γιατί αυτό είναι πονηριά, αλλά νά µή διαβάζη µόνο γιά νά ευχαριστιέται. Το κακό είναι ότι, αν διαβάζη καί έχη δυνατή µνήµη, θυµάται πολλά, µπορεί και νά λέη καί πολλά καί νά ξεγελάη τόν εαυτό του, νά νοµίζη δηλαδή ότι τά εφαρµόζει κιόλας. Έτσι δηµιουργεί ψευδαίσθηση καί στον εαυτό του καί στους άλλους. Γι' αυτό µήν αναπαύετε τόν λογισµό σας στά πολλά διαβάσµατα. Νά στραφήτε στην εφαρµογή. Τά πολλά διαβάσµατα µορφώνουν εγκυκλοπαιδικά. Έτσι δεν λέγεται;
- Ναί, Γέροντα.
- Σκοπός όµως είναι πώς θά µορφωθώ θεοκεντρικά. ∆έν πάω νά γίνω καθηγητής Πανεπιστηµίου, ώστε νά είµαι υποχρεωµένος νά ξέρω πολλά. 'Αλλά καί αν µοϋ χρειασθή κάτι από τήν άλλη γνώση, εύκολα θά το µάθω, όταν αποκτήσω τήν θεοκεντρική µόρφωση. Κατάλαβες;
- Όταν έχη κανείς περισπασµό, συµφέρει νά συγκεντρωθή µέ τήν µελέτη;
- Ναί, νά διάβαση λίγο, κάτι πολύ δυνατό, γιά νά θερµανθή ή ψυχή. Έτσι καπακώνονται οί µέριµνες καί ό νους µεταφέρεται σέ θειο χώρο. Αλλιώς πάει ό νους σ’ αυτήν ή σ' εκείνη τήν δουλειά, εκεί πού σύχναζε τις περισσότερες ώρες.
- Γέροντα, όταν είναι κανείς κουρασµένος ή στενοχωρηµένος, θέλει νά διάβαση κάτι εύκολο, κανένα διήγηµα, κανένα µυθιστόρηµα κ.λπ.
- ∆έν υπάρχει κανένα πνευµατικό βιβλίο πού νά είναι καλό γιά εκείνη τήν ώρα; Ό σκοπός δέν είναι νά ξεχάση ό άνθρωπος τήν στενοχώρια του, άλλα να λυτρωθή. Τό άλλο δεν λυτρώνει. ∆εν βοηθούν στην πνευµατική ζωή τά µυθιστορήµατα ή ή εφηµερίδα και ή τηλεόραση.
Πολλές φορές ακόµη και µερικά θρησκευτικά περιοδικά κάνουν ζηµιά στους Χριστιανούς, γιατί διεγείρουν τον µωρό ζήλο καί προκαλούν σύγχυση.
Προσέξτε· µή διαβάζετε περιττά πράγµατα τίς ελεύθερες ώρες σας. Μερικά αναγνώσµατα είναι σάν νά τρως νεροκολοκύθες, σάν νά ψαχνής στά άχυρα, νά βρής ένα σπυρί σιτάρι. Λένε µερικοί: «Ναί, άλλα αυτά µέ ξεκουράζουν». Μά πώς σέ ξεκουράζουν, ευλογηµένε, άφοϋ σέ ζαλίζουν καί πονούν τά µάτια σου; Καλύτερα νά κοιµηθής, γιά νά ξεκουρασθής. Από τό τί διαβάζει κανείς, θά καταλάβης τήν πνευµατική του κατάσταση. Άν είναι πολύ κοσµικός, θά διαβάζη περιοδικά αισχρά. Άν είναι λίγο κοσµικός, θά διαβάζη λιγώτερο βρώµικα ή εφηµερίδες. Άν θρησκεύη, θά διαβάζη θρησκευτικά έντυπα ή σύγχρονα θρησκευτικά βιβλία ή πατερικά κ.ο.κ.
- Γέροντα, ποια πνευµατικά βιβλία βοηθούν περισσότερο;
- Πολύ ωφελούν τά διάφορα πατερικά βιβλία, πού στις µέρες µας, δόξα τω Θεώ, κυκλοφορούν κατά χιλιάδες. Σ' αυτά βρίσκει κανείς ο,τι ποθεί, ό,τι τού χρειάζεται. Είναι γνήσια πνευµατική τροφή καί οδηγούν µέ ασφάλεια στον πνευµατικό δρόµο. Γιά νά βοηθήσουν όµως, πρέπει νά διαβάζωνται µέ ταπείνωση καί προσευχή.
Τά πατερικά κείµενα µοιάζουν µέ αξονικές τοµογραφίες, γιατί όπως σ' εκείνες φωτογραφίζεται ή σωµατική κατάσταση τού άνθρωπου, έτσι καί σ' αυτά φωτογραφίζεται ή πνευµατική του κατάσταση. Κάθε πρόταση τών πατερικών κειµένων δέν κρύβει ένα άλλα πολλά νοήµατα, καί καθένας τά καταλαβαίνει ανάλογα µέ τήν πνευµατική του κατάσταση.
Καλό είναι νά διαβάζη κανείς κείµενο καί όχι µετάφραση, επειδή ό µεταφραστής ερµηνεύει τό πρωτότυπο ανάλογα µέ την δική του πνευµατικότητα. Πάντως, γιά να κατανόηση κανείς τους Πατέρες, πρέπει νά σφίξη τόν εαυτό του, νά συγκέντρωση τόν νου του και νά ζή πνευµατικά, γιατί τό πνεύµα των Πατέρων γίνεται αντιληπτό µόνο µέ τό πνεύµα. Ειδικά οι Ασκητικοί Λόγοι τοϋ Άββά Ισαάκ τοϋ Σύρου πολύ βοηθούν, άλλα χρειάζεται νά τους µελετάη λίγο-λίγο, γιά νά άφοµοιώνη την τροφή.
Ό Εύεργετινός
[6] εΐναι ευεργεσία µεγάλη, γιατί µπορούµε νά γνωρίσουµε όλο τό πνεύµα των Αγίων Πατέρων. Βοηθάει, γιατί περιγράφει τους αγώνες των Πατέρων γιά όλα τά πάθη µέ τήν σειρά, και ή ψυχή γνωρίζει πώς εκείνοι δούλεψαν και βοηθιέται. Τά Συναξάρια πάλι είναι αγιασµένη ιστορία, γι' αυτό πολύ βοηθούν - ιδίως τά παιδιά -, αλλά νά µήν τά διαβάζουµε σάν ιστορίες.
∆εν χρειάζεται νά έχουµε γνώση πολλή, γιά νά αποκτήσουµε ευλάβεια. Έάν τά λίγα πού ξέρουµε τά συλλογιζώµαστε, θά κεντηθή ή καρδιά. Ένας άπό ένα τροπάριο τινάζεται στον αέρα, και άλλος τά ξέρει όλα άπ' έξω και δέν νιώθει τίποτε, γιατί κινείται έξω άπό τήν πνευµατική πραγµατικότητα. ∆ιαβάζετε λοιπόν Πατέρες, έστω µιά ή δυο γραµµές τήν ηµέρα. Είναι βιταµίνες πολύ δυναµωτικές.
1. Α’ Τιµ. 6, 122. Ο συνηθέστερος όρος στην Αγία Γραφή και την εκκλησιαστική γραµµατεία, ο οποίος δηλώνει τον αρχηγό των εκπεσόντων πονηρών πνευµάτων.
3 Ματθ. 27, 4
4.Βλ. Γέν. 19, 1 κ.ε.
5. Αββά Ισαάκ του Σύρου, Οι Ασκητικοί Λόγοι, Λόγος Α΄ , σ. 6
6.Γνωστή ανθολογία ασκητικών και πατερικών κείµενων που φιλοτεχνήθηκε από τον Όσιο Παύλο τον Ευεργετινό, ιδρυτή και κτήτορα της περίφηµης Ιεράς Μονής της Ευεργέτιδος στην Κωνσταντινούπολη.
Απόσπασμα από τις σελίδες 89 -101 του βιβλίου:
ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
ΛΟΓΟΙ Β΄
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΦΥΠΝΙΣΗ
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 
Σύμφωνα με πληροφορίες οι Μητροπολίτες Θεσσαλονίκης Άνθιμος και Καλαβρύτων Αμβρόσιος εμμέσως άσκησαν και πάλι κριτική για το γεγονός ότι η Εκκλησία εμφανίζεται να σιωπά και δεν παρεμβαίνει στις εξελίξεις. 
