"᾿Εγώ εἰμί τὸ Α καὶ τὸ Ω, ἡ ἀρχὴ καὶ τὸ τέλος, ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔσχατος" (᾿Αποκ. κβ΄, 13)

Κείμενα γιά τήν ἑλληνική γλῶσσα στή διαχρονική της μορφή, ἄρθρα ὀρθοδόξου προβληματισμοῦ καί διδαχῆς, ἄρθρα γιά τήν ῾Ελλάδα μας πού μᾶς πληγώνει...


Σάββατο 2 Απριλίου 2011

῾Ομιλία εἰς τήν Δ' Κυριακήν τῶν Νηστειῶν / ἁγίου Ἰουστίνου Πόποβιτς



  π. Ἰουστίνου Πόποβιτς

ΟΜΙΛΙΑ ΕΙΣ ΤΗΝ Δ΄ ΚΥΡΙΑΚΗΝ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ
(1965)

Κυριακή τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος!

Γιατί ἡ Ἐκκλησία τοποθετεῖ αὐτόν τόν Ἅγιο στό μέσον τῆς νηστείας, ὡσάν τήν πιό ἅγια εἰκόνα, ὥστε νά ἀτενίζουν ὅλοι σέ Αὐτόν;

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος. Ποιός εἶναι αὐτός;
Εἶναι ὁ ἄνθρωπος πού ἐβίωσε καί ἔγραψε τήν Κλίμακα τοῦ Παραδείσου, πού ἐβίωσε τήν ἀνάβασι τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν κόλασι μέχρι τόν Οὐρανό, μέχρι τόν Παράδεισο. Αὐτός ἐβίωσε τήν κλίμακα ἀπό τήν γῆ μέχρι τόν Οὐρανό, τήν κλίμακα πού ἐκτείνεται ἀπό τόν πυθμένα τῆς κολάσεως τοῦ ἀνθρώπου μέχρι τήν κορυφή τοῦ παραδείσου. Ἐβίωσε καί ἔγραψε. Ἄνθρωπος πολύ μορφωμένος, πολύ σπουδαγμένος.
 Ἄνθρωπος πού ὡδήγησε τήν ψυχή του εἰς τάς ὁδούς τοῦ Χριστοῦ, πού τήν ὡδήγησε ὁλόκληρη ἀπό τήν κόλασι στόν παράδεισο, ἀπό τόν διάβολο στόν Θεό, ἀπό τήν ἁμαρτία στήν ἀναμαρτησία, καί πού θεόσοφα μᾶς περιέγραψε ὅλη αὐτή τήν πορεία, τί δηλαδή βιώνει ὁ ἄνθρωπος πολεμώντας μέ τόν κάθε διάβολο πού βρίσκεται πίσω ἀπό τήν ἁμαρτία.

Μέ τήν ἁμαρτία μᾶς πολεμάει ὁ διάβολος, καί μένα καί σένα, ἀδελφέ μου καί ἀδελφή μου. Σέ πολεμάει μέ κάθε ἁμαρτία. Μήν ἀπατᾶσαι, μή νομίζῃς πώς κάποια μικρή καί ἀσθενής δύναμις σοῦ ἐπιτίθεται. Ὄχι! Αὐτός σοῦ ἐπιτίθεται! Ἀκόμη κι’ ἄν εἶναι ἕνας ρυπαρός λογισμός, μόνο λογισμός, γνώριζε ὅτι αὐτός ὁρμᾶ κατεπάνω σου.
Λογισμός ὑπερηφανείας, κακῆς ἐπιθυμίας, φιλαργυρίας,... ἕνα ἀναρίθμητο πλῆθος λογισμῶν ἔρχεται κατεπάνω σου ἀπό ὅλες τίς πλευρές. Καί σύ, τί εἶσαι ἐσύ;
Ὤ, Κλίμακα τοῦ Παραδείσου! Πῶς, πάτερ Ἰωάννη, μπόρεσες νά στήσῃς αὐτή τήν κλίμακα τοῦ Παραδείσου ἀνάμεσα στήν γῆ καί στόν Οὐρανό; Δέν τήν ἔσχισαν οἱ δαίμονες, δέν τήν ἔκοψαν, δέν τήν ἔσπασαν; Ὄχι!... Ἡ νηστεία του ἦταν μιά φλόγα, μιά φωτιά, μιά πυρκαϊά.

 Ποιός διάβολος θά τήν ἄντεχε; Ὅλοι ἔφυγαν πανικοβλημένοι, ὅλοι οἱ δαίμονες ἔφυγαν κινηγημένοι ἀπό τήν ἔνδοξη καί θεία του προσευχή, ὅλοι οἱ δαίμονες ἔφυγαν τρομοκρατημένοι ἀπό τήν νηστεία του, ὅλοι οἱ δαίμονες ἐξαφανίσθηκαν ἀπό τήν πύρινη, τήν φλογερή, προσευχή του.

Ἡ Κλίμακα τοῦ Παραδείσου!
Τί εἶναι αὐτή; Εἶναι οἱ ἅγιες ἀρετές, οἱ ἅγιες εὐαγγελικές ἀρετές: ἡ ταπείνωσις, ἡ πίστις, ἡ νηστεία, ἡ πραότης, ἡ ὑπομονή, ἡ ἀγαθότης, ἡ καλωσύνη, ἡ εὐσπλαχνία, ἡ φιλαλήθεια, ἡ ἀγάπη στόν Χριστό, ἡ ὁμολογία τοῦ Χριστοῦ, τά παθήματα χάριν τοῦ Χριστοῦ.
Αὐτές καί ἄλλες πολλές ἅγιες καινοδιαθηκικές ἀρετές. Κάθε ἐντολή τοῦ Χριστοῦ, ἀδελφοί μου· αὐτό εἶναι ἀρετή. Τήν τηρεῖς; Τήν ἐφαρμόζεις; Π.χ. τήν ἐντολή του περί νηστείας τήν τηρεῖς, τήν ἐφαρμόζεις; Ἡ νηστεία εἶναι ἁγία ἀρετή, εἶναι σκαλοπάτι τῆς κλίμακος ἀπό τήν γῆ στόν Οὐρανό. Ἡ νηστεία, ἡ εὐλογημένη νηστεία, ὅπως καί ὅλη ἡ κλίμακα ἀπό τήν γῆ στόν Οὐρανό.

Κάθε ἀρετή εἶναι ἕνας μικρός παράδεισος. Κάθε ἀρετή τρέφει τήν ψυχή σου, τήν κάνει μακαρία, κατεβάζει στήν ψυχή σου θεία, οὐράνια ἀνάπαυσι. Κάθε ἀρετή εἶναι ἕνα χρυσό καί διαμαντένιο σκαλοπάτι στήν κλίμακα τῆς σωτηρίας σου, στήν κλίμακα πού ἑνώνει τήν γῆ μέ τόν Οὐρανό, πού ἐκτείνεται ἀπό τήν δική σου κόλασι μέχρι τόν δικό σου παράδεισο. Γι’ αὐτό καμμία ἀπό αὐτές δέν εἶναι ποτέ μόνη της.
Ἡ πίστις στόν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό δέν εἶναι ποτέ μόνη της. Ἐκδηλώνεται μέ τήν προσευχή, μέ τήν νηστεία, μέ τήν ἐλεημοσύνη, μέ τήν ταπείνωσι, μέ τά παθήματα χάριν τοῦ πλησίον. Ὅχι μόνο ἐκδηλώνεται ἀλλά καί ζῆ κάθε ἀρετή, ἐπειδή ὑπάρχει ἡ ἄλλη ἀρετή.
Ἡ πίστις ζῆ μέ τήν προσευχή, ἡ προσευχή ζῆ μέ τήν νηστεία, ἡ νηστεία τρέφεται μέ τήν προσευχή, ἡ νηστεία τρέφεται μέ τήν ἀγάπη, ἡ ἀγάπη τρέφεται μέ τήν εὐσπλαχνία. Ἔτσι κάθε ἀρετή ζῆ διά τῆς ἄλλης. Καί ὅταν μία ἀρετή κατοικήσῃ στήν ψυχή σου, ὅλες οἱ ἄλλες θά ἀκολουθήσουν, ὅλες σιγά-σιγά ἀπό αὐτήν θά προέλθουν καί θά ἀναπτυχθοῦν δι’ αὐτῆς καί μαζί μέ αὐτήν.

Ναί, ἡ κλίμακα τοῦ Παραδείσου ἐξαρτᾶται ἀπό σένα. Πές ὅτι νηστεύω μέ φόβο Θεοῦ, μέ εὐλάβεια, μέ πένθος, μέ δάκρυα. Μετά ὅμως τά παρατάω. Νά, ἄρχισα νά κτίζω τήν κλίμακα καί ἐγώ ὁ ἴδιος τήν γκρέμισα, τήν ἔσπασα. Ἐσύ πάλι, ἐσύ, νηστεύεις συχνά, ἐγκρατεύεσαι ἀπό κάθε σωματική τροφή. Ἀλλά νά, τόν καιρό τῆς νηστείας ἀφήνεις νά κατοικήσῃ στήν ψυχή σου ἡ ἁμαρτία, νά σπείρωνται στήν ψυχή σου διάφοροι ἀκάθαρτοι λογισμοί, ἐπιθυμίες.
Σέ σένα ἀνήκει νά τούς διώχνῃς ἀμέσως μακρυά σου μέ τήν προσευχή, τό πένθος, τήν ἀνάγνωσι ἤ μέ ὁποιαδήποτε ἄλλη ἄσκησι. Ἀλλά, ἄν ἐσύ, ἐνῶ νηστεύῃς σωματικῶς, τρέφῃς τήν ψυχή σου μέ κάποια ἁμαρτία ἤ μέ κάποιο κρυφό πάθος, νά! ἐσύ, ἐνῶ ἀρχίζῃς νά χτίζῃς ἕνα-ἕνα τά σκαλοπάτια τῆς νηστείας ἀπό τήν γῆ πρός τόν Οὐρανό, ἐσύ ὁ ἴδιος πάλι τά γκρεμίζεις, τά καταστρέφεις.

Ἡ νηστεία ἀπαιτεῖ εὐσπλαχνία, ταπείνωσι, πραότητα. Ὅλα αὐτά πᾶνε μαζί. Εἶναι σάν ἕνα συνεργεῖο οἰκοδόμων, τῶν ὁποίων ἀρχηγός εἶναι ἡ προσευχή. Αὐτή εἶναι ὁ ἀρχιμάστορας, ὁ ἀρχιτέκτονας, ὁ ἀρχιμηχανικός τῆς πνευματικῆς μας ζωῆς, τῶν πνευματικῶν μας ἐφέσεων, τῆς κλίμακος πού θά στήσουμε μεταξύ γῆς καί Οὐρανοῦ. Ἡ προσευχή κατέχει τήν πρώτη θέσι.
Ὅταν ἡ προσευχή ἐγκατασταθῇ στήν καρδιά σου καί αὐτή φλέγεται ἀπό ἀδιάλειπτη δίψα γιά τόν Κύριο, ὅταν Αὐτόν συνέχεια βλέπει, Αὐτόν συνέχεια αἰσθάνεται, τότε μέ τήν προσευχή εἰσάγεις στήν ψυχή σου ὅλες τίς ἄλλες ἀρετές. Τότε ὁ μηχανικός (ἡ προσευχή) ἔχει ἄριστους τεχνίτες, κτίζει γρήγορα-γρήγορα θαυμάσιες κλίμακες ἀπό τήν γῆ μέχρι τόν Οὐρανό, τίς κλίμακες τῶν σταδιακῶν σου ἀναβάσεων πρός τόν Θεό, πρός τήν τελειότητά Του.
Ὅταν ἔχῃς δύναμι, δυνατή προσευχή, τότε καμμία νηστεία δέν θά σοῦ εἶναι δύσκολη, τότε καμμία ἀγάπη δέν θά σοῦ εἶναι ἀδύνατη. Ἁγία εὐαγγελική ἀγάπη!

Ἡ προσευχή ἁγιάζει τά πάντα μέσα σου, τήν κάθε ἄσκησί σου, τόν κάθε λογισμό σου, τήν κάθε αἴσθησί σου, τήν κάθε διάθεσί σου. Προσευχή! Δύναμις θεϊκή, τήν ὁποία μᾶς ἔδωσε ὁ Κύριος γιά νά ἁγιάζουμε ὁ,τιδήποτε ἐναγές μέσα μας, στήν ψυχή μας.
Ἡ προσευχή σέ ἑνώνει μέ τόν Πανεύσπλαχνο Κύριο, καί Αὐτός ἐκχέει μέσα στήν καρδιά σου τήν συμπάθεια γιά κάθε ἄνθρωπο, γιά τόν ἁμαρτωλό, γιά τόν ἀδελφό πού εἶναι ἀδύναμος ὅπως καί σύ, πού πέφτει ὅπως καί σύ, ἀλλά καί πού μπορεῖ νά σηκωθῇ ὅπως καί σύ· πού τοῦ χρειάζεται ὅμως ἡ δική σου βοήθεια, ἡ ἀδελφική σου βοήθεια, ἡ προσευχητική σου βοήθεια, ἡ ἐκκλησιαστική σου βοήθεια.
Τότε, ὅταν δώσῃς βοήθεια, χωρίς ἀμφιβολία θά κτίσῃς τήν δική σου κλίμακα, τήν κλίμακα πού ὁδηγεῖ ἀπό τήν κόλασί σου στόν παράδεισό σου· τότε, μέ βεβαιότητα στήν καρδιά θά ἀνεβαίνῃς ἀπό σκαλοπάτι σέ σκαλοπάτι, ἀπό ἀρετή σέ ἀρετή, καί θά φθάσῃς ἔτσι στήν κορυφή τῆς κλίμακος, στόν Οὐρανό, θά ἀποβιβασθῇς στόν Οὐρανό, θά ἀποβιβασθῇς στόν οὐράνιο Παράδεισο.

Ὅλα τά ἔχουμε, καί σύ καί ἐγώ: ἐννέα Μακαρισμοί, ἐννέα ἅγιες εὐαγγελικές ἀρετές. Αὐτό εἶναι τό εὐαγγέλιο τῆς νηστείας, τό εὐαγγέλιο τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος. Ἀρετές, ἀδελφοί, μεγάλες ἀρετές. Τίς δύσκολες ἀσκήσεις τῆς νηστείας, τῆς προσευχῆς, τῆς ταπεινώσεως, ὁ Κύριος τίς παρουσίασε ὡς Μακαρισμούς. Μακάριοι οἱ πτωχοί τῷ πνεύματι, ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν (Ματθ. ε΄ 3)...

Ἡ ταπείνωσις! Αὐτή εἶναι ἡ ἀρχή τῆς χριστιανικῆς ζωῆς, αὐτή εἶναι ἡ ἀρχή τῆς πίστεώς μας, αὐτή εἶναι ἡ ἀρχή τῆς ἀρετῆς μας, αὐτή εἶναι ἡ ἀρχή τῆς ἀναβάσεώς μας πρός τόν Οὐρανό, αὐτή εἶναι τό θεμέλιο τῆς κλίμακός μας. Κύριε, ἐγώ εἶμαι ἕνα τίποτα,
Ἐσύ εἶσαι τό πᾶν! Ἐγώ τίποτα, Ἐσύ τό πᾶν! Ὁ νοῦς μου εἶναι τίποτα μπροστά στόν δικό Σου Νοῦ, τό πνεῦμα μου εἶναι τίποτα μπροστά στό Πνεῦμα Σου, ἡ καρδιά μου, ἡ γνῶσις μου... ὤ! τίποτα, τίποτα, μπροστά στήν γνῶσι Σου Κύριε! Ἐγώ, ἐγώ, μηδέν, μηδέν... καί πίσω ἀπό αὐτό ἀναρίθμητα ἄλλα μηδενικά. Αὐτό εἶμαι ἐγώ μπροστά Σου, Κύριε.

Ἡ ταπείνωσις! Αὐτή εἶναι ἡ πρώτη ἁγία ἀρετή, ἡ πρώτη χριστιανική ἀρετή. Ὅλα ἀρχίζουν ἀπό αὐτήν...
Ἀλλά οἱ Χριστιανοί αὐτοῦ τοῦ κόσμου, πού οἰκοδομοῦμε τήν κλίμακα τῆς σωτηρίας μας, πάντοτε κινδυνεύουμε ἀπό τίς ἀκάθαρτες δυνάμεις. Ποιές εἶναι αὐτές; Οἱ ἁμαρτίες, οἱ ἁμαρτίες μας, τά πάθη μας. Καί πίσω ἀπό αὐτές ὁ διάβολος, ... Ὅπως οἱ ἅγιες ἀρετές οἰκοδομοῦν τήν οὐράνια κλίμακα μεταξύ Οὐρανοῦ καί γῆς, ἔτσι καί οἱ ἁμαρτίες μας φτιάχνουν μία σκάλα γιά τήν κόλασι. Κάθε ἁμαρτία. Ἄν ὑπάρχουν ἁμαρτίες στήν ψυχή σου, πρόσεχε!
Ἄν κρατᾶς μῖσος στήν ψυχή σου μιά, δυό, τρεῖς, πενήντα μέρες, πρόσεξε νά δῇς σέ τί κόλασι ἔχει μεταβληθῆ ἡ ψυχή σου. Τό ἴδιο κι ἄν κρατᾶς θυμό, φιλαργυρία, αἰσχρή ἐπιθυμία... Καί σύ, τί κάνεις; Πραγματικά, μόνος σου φτιάχνεις μιά σκάλα γιά τήν κόλασι.

Ἀλλά ὁ Ἀγαθός Κύριος μᾶς δίνει θαυμαστό παράδειγμα. Νά, στό μέσον τῆς νηστείας, προβάλλει τόν μεγαλώνυμο, τόν θαυμάσιο, τόν ἅγιο Ἰωάννη τῆς Κλίμακος. Ὅλος λάμπει ἀπό τίς ἅγιες εὐαγγελικές ἀρετές. Τόν βλέπουμε πῶς ἀνεβαίνει γρήγορα καί σοφά τήν κλίμακα τοῦ Παραδείσου, τήν ὁποία ἔστησε ἀνάμεσα στήν γῆ καί στόν Οὐρανό. Ὡς διδάσκαλος, ὡς ἅγιος ὁδηγός, μᾶς δίνει τήν Κλίμακά του σέ μᾶς τούς Χριστιανούς ὡς πρότυπο γιά νά ἀνεβοῦμε ἀπό τήν κόλασι στόν Παράδεισο, ἀπό τόν διάβολο στόν Θεό, ἀπό τήν γῆ στόν Οὐρανό...

Εὔχομαι ὁ ἐλεήμων καί μέγας ἅγιος πατήρ ἡμῶν Ἰωάννης τῆς Κλίμακος... νά μᾶς χειραγωγῇ στούς ἀγῶνες μας ἐναντίον ὅλων τῶν ἁμαρτιῶν μας μέ στόχο τίς ἅγιες ἀρετές· νά οἰκοδομήσουμε καί ἐμεῖς μέ τήν βοήθειά του τήν δική μας κλίμακα καί ἀκολουθώντας τον νά φθάσωμε στήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, στόν Παράδεισο, ὅπου ὑπάρχουν ὅλες οἱ οὐράνιες ἀναπαύσεις, ὅλες οἱ αἰώνιες χαρές, ὅπου μαζί του ἐκεῖ θά δοξάζουμε τόν Βασιλέα ὅλων ἐκείνων τῶν ἀγαθῶν, τόν Αἰώνιο Βασιλέα τῆς Οὐρανίου Βασιλείας, τόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό, ᾯ ἡ δόξα καί ἡ τιμή νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.


alopsis.gr/http://anavaseis.blogspot.com

Επιστολή διαμαρτυρίας Θεολόγων προς Διαμαντοπούλου / τῆς Μαρίας ᾿Αντωνιάδου


Επιστολή διαμαρτυρίας Θεολόγων προς Διαμαντοπούλου
Αντιδρούν για την μετονομασία του μαθήματος των θρησκευτικών
Επιστολή διαμαρτυρίας στην υπουργό Παιδείας κυρία Άννα Διαμαντοπούλου απέστειλε η Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων, διαμαρτυρόμενη κατ΄αρχήν διότι, όπως υποστηρίζουν τα μέλη της, «το μάθημα των θρησκευτικών, εντελώς αυθαίρετα και αντιδεοντολογικά μετονομάζεται: Θρησκείας και Κόσμος».
Στην επιστολή τους οι θεολόγοι αφήνουν αιχμές για τις προθέσεις του υπουργείου, διατυπώνοντας - έστω και με ερωτηματικό - την εκτίμηση «μήπως η μετονομασία σημαίνει και αλλαγή του Ορθόδοξου χριστιανικού περιεχομένου σε αποκλειστικά θρησκειολογικό».
Το δεύτερο σημείο της διαμαρτυρίας της Ένωσης Θεολόγων εστιάζεται στις ώρες διδασκαλίας του μαθήματος.
«Η Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων διαμαρτύρεται έντονα και διότι το υποχρεωτικό δίωρο, εβδομαδιαίας διδασκαλίας, του μαθήματος διατηρείται, ως φαίνεται, μόνον στην Α΄Λυκείου, ενώ η νομιμότητα και η ιδιαιτέρως αδήριτη κοινωνική και παιδαγωγική ανάγκη και η αστάθεια των διαχρονικών αξιών της εποχής επιβάλλουν το υποχρεωτικό δίωρο διδασκαλίας του μαθήματος των θρησκευτικών και στις Β' και Γ' τάξεις του Λυκείου»,υποστηρίζεται στην επιστολή που εστάλη στην κυρία Διαμαντοπούλου.
«Βήμα»1/04/2011/ΑΚΤΙΝΕΣ

Εστία Πατερικών Μελετών: Ημερίδα για την "ηλεκτρονική διακυβέρνηση και τα ανθρώπινα δικαιώματα" - Ομιλία του Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτου π. Σαράντη Σαράντου


 
ΗΜΕΡΙΔΑ 31-3-2011
Ἠλεκτρονική Διακυβέρνηση καί
Ἀνθρώπινα Δικαιώματα.

Θεολογική Προσέγγιση
τῆς ἠλεκτρονικῆς Διακυβερνήσεως

Ἀρχιμ. Σαράντη Σαράντου.

Ἠλεκτρονική διακυβέρνηση: μιά νέα μορφή διακυβερνήσεως ὁλόκληρης τῆς οἰκουμένης. Ἡ Νέα Τάξη πραγμάτων ὕπουλα καλύπτει κάτω ἀπό τή νεότευκτη αὐτή ὁρολογία τήν παγκόσμια κυριαρχία τῆς Νέας Ἐποχῆς. Στό «Προσχέδιο Νόμου γιά τήν ἠλεκτρονική διακυβέρνηση» ἐντάσσεται καί συνεχίζεται ἡ γραμμή τῶν Νόμων: 1599/1986 περί ΕΚΑΜ, 2472/1997 περί συνθήκης Schengen, 3655/2008 περί ΑΜΚΑ.
Ἡ κυρωθεῖσα καί στή χώρα μας συνθήκη Schengen, πού ἀποτελεῖται ἀπό ἐκτεταμένο κείμενο διακοσίων περίπου σελίδων καί καταγράφει μέ κάθε λεπτομέρεια τίς ἀπαιτήσεις τῆς Νέας Ἐπο­χῆς, ἐπιστρατεύει τίς πιό σύγχρονες ἐφαρμογές τῆς ἠλεκτρονι­κῆς τε­χνολογίας, ὥστε ἔχοντας στήν ὑπηρεσία της τίς πάσης φύσεως πληροφορίες τῶν πολιτῶν - εὐαίσθητες καί μή εὐαί­σθη­τες - νά τούς σκλαβώνει στό «χῶρο Schengen» χωρίς τήν παραμικρή δυνατότητα διαφυγῆς.
Τά δημοκρατικά πολιτεύματα πού μέχρι τώρα κυριαρχοῦν στά πολιτισμένα κράτη, ἀποδεικνύουν τήν ἐπίδραση τῆς χριστια­­νικῆς νοοτροπίας, πού θέλει οἱ ἄνθρωποι νά ζοῦν μέ ἐλευθερία. Ὁ ἄνθρωπος μέσα στή χριστιανική κοινωνία ἀπολαμβάνει τήν τιμή πού τοῦ ἀξίζει ὡς εἰκόνα Θεοῦ πού πορεύεται στό καθ’ ὁμοίωσιν.
Σύμφωνα μέ τή διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας ὁ ἄνθρωπος δημιουργήθηκε «κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωσιν Θεοῦ» (Γεν. 1, 26). Κλασσική εἶναι ἡ ἑρμηνεία τοῦ... ἁγίου Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ: «ἡ ἔκφρασι «καθ’ εἰκόνα» φανερώνει τό νοερό καί τό αὐτεξούσιο, ἡ δέ ἔκφρασι «καθ’ ὁμοίωσιν» φανερώνει τήν ὁμοίωσι κατά τό δυνατόν πρός τήν ἀρετή».1 Γι’ αὐτό ὁ Μ. Βασίλειος ἐπισημαίνει: «Ἄνθρωπος εἶ, μόνον τῶν ζῴων θεόπλαστον»2 καί ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης ἀναφωνεῖ: «Τό μέγα τοῦτο καί τίμιον χρῆμα (πρᾶγμα) ὁ ἄνθρωπος»3. Καί σέ ἄλλο σημεῖο ἐξηγεῖ ὁ ἴδιος: «Ὁ Θεός κατά τή φύσι Του εἶναι κάθε τι πού εἶναι δυνατόν νά συλλάβωμε μέ τή διάνοια ὡς ἀγαθόν· ἤ μᾶλλον εὑρισκόμενος πέρα ἀπό κάθε ἀγαθό πού νοεῖται καί καταλαμβάνεται, δέν κτίζει γιά τίποτε ἄλλο τήν ἀνθρώπινη ζωή παρά γιά τό ὅτι εἶναι ἀγαθός.... Τό τέλειο εἶδος τῆς ἀγαθότητος ἔγκειται σέ τοῦτο, ὅτι καί παρήγαγε τόν ἄνθρωπο στή γένεσι ἀπό τό μή ὄν (δηλαδή ἀπό τήν ἀνυπαρξία), καί ἀνεδεῆ τῶν ἀγαθῶν τόν κατέστησε (δηλαδή χωρίς νά στερῆται κάποιου πράγματος, πλούσιο σέ ἀγαθά)... Πράγματι, ἄν τό θεῖον εἶναι πλήρωμα τῶν ἀγαθῶν, ἐκείνου δέ εἶναι εἰκόνα ὁ ἄνθρωπος, ἄρα ἡ εἰκόνα ἔχει τήν ὁμοιότητα πρός τό ἀρχέτυπο κατά τό ὅτι εἶναι πλήρης παντός ἀγαθοῦ»4. Τόσο μανικός καί ὑπερφυής εἶναι ὁ ἔρωτας τοῦ Θεοῦ γιά τόν ἄνθρωπο, ὅπως τονίζει ὁ ἱερός Καβάσιλας5.
Ἀλλά καί ὁ Θεολόγος Γρηγόριος ἀποφαίνεται κατηγορημα­τικῶς: «Ἔ δ ε ι χεθῆναι τό ἀγαθόν καί ὁδεῦσαι, ὡς πλείονα εἶναι τά εὐεργετούμενα (τοῦτο γάρ τῆς ἄκρας ἦν ἀγαθότητος)».6 Δηλαδή ἔπρεπε νά διασκορπισθῇ τό ἀγαθόν καί νά ἐξαπλωθῇ, ὥστε νά γίνουν περισσότερα τά εὐεργετούμενα –διότι αὐτό ἀποτελεῖ ἀπόδειξι τῆς ἀπείρου ἀγαθότητος. Καί συνεχίζει ὁ ἴδιος ἅγιος: «Ἔτσι ἐννόησε καί δημιούργησε τό νοητό κόσμο (τούς ἀγγέλους), τόν ὁρατό κόσμο καί τέλος τόν ἄνθρωπο ἀπό ὁρατή καί ἀόρατη φύσι. Τόν ἔστησε στή γῆ ὡς δεύτερο κόσμο, μεγάλο μέσα στή μακαριότητά του, ὡς ἄλλον ἄγγελο, ὡς μικτό προσκυνητή, φύλακα τῆς ὁρατῆς κτίσεως καί ἱερουργό τῆς ἀοράτου, βασιλέα τῶν εὑρισκομένων στή γῆ καί κυβερνώμενο ταυτοχρόνως ἀπό τόν οὐρανό, ἐπίγειο καί οὐράνιο, προσωρινό καί ἀθάνατο, ὁρατό καί ἐννοούμενο, εὑρισκομένο στό μέσον μεταξύ ταπεινότητος καί μεγαλείου τόν ἴδιον πνεῦμα καί σάρκα!... Ὄν τό ὁποῖο διαμένει μέν στή γῆ, ἀλλά μεταβαίνει σ’ ἄλλο κόσμο, καί ὡς τέλος τοῦ μυστηρίου γίνεται θεός (ὁ ἄνθρωπος) ἀπό τήν ἐπιθυμία του πρός Αὐτόν (τόν Θεόν)».7 Γι’ αὐτό ἀκριβῶς ἀναφωνεῖ μέ θαυμασμό ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Μηδέν λοιπόν μικρόν φαντασθῇς περί τοῦ ζώου τούτου τοῦ λογικοῦ, ἀλλ’ ἐννοῶν τῆς τιμῆς τό μέγεθος, καί τήν περί αὐτό εὔνοιαν τοῦ Δεσπότου, ἐκπλήττου τήν ἄφατον αὐτοῦ φιλανθρωπίαν».8 Νά μή φαντασθῇς λοιπόν, λέγει, τίποτε τό ἀσήμαντο γι’ αὐτό τό λογικό ζῶο (δηλαδή τόν ἄνθρωπο), ἀλλά κατανοώντας τήν ὑπερβολική τιμή καί τήν ἀγάπη τοῦ Δεσπότου γι’ αὐτό, νά ἐκπλήτττεσαι μέ τήν ἀνέκφραστη φιλανθρωπία Του.
Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας λέγουν ὅτι δέν φθάνει νά γεννηθῇ κάποιος βιολογικά γιά νά ὀνομασθῇ ἄνθρωπος, ἀλλά πρέπει νά ἔχῃ μέσα του τό Ἅγιον Πνεῦμα. Πράγματι, ἡ σχέσι μεταξύ τῆς ψυχῆς καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι ὅπως ἡ σχέσι μεταξύ σώματος καί ψυχῆς. Ἀναφέρει ὁ ἱερός Χρυσόστομος αὐτό τό χαρακτηριστικό παράδειγμα, λέγοντας ὅτι, ὅπως τό σῶμα νεκρώνεται τότε, ὅταν τό ἐγκαταλείψῃ ἡ ψυχή του στερημένο ἀπό τήν ἐνέργειά της, «ἔτσι καί ἡ ψυχή τότε νεκρώνεται, ὅταν τήν ἀφήσῃ ἔρημη ἀπό τήν ἐνέργειά Του τό Πνεῦμα τό Ἅγιον».9 Ὅταν λοιπόν ὁ ἄνθρωπος παύῃ νά εἶναι δεκτικός τῆς ἐνεργείας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τήν ὁποία οἰκειώνεται μέ τήν ἀρετή, τότε χάνει τήν ὁμοίωσι, καί τό λογικό δημιούργημα πού πλάσθηκε «κατ’ εἰκόνα καί ὁμοίωσιν» Θεοῦ κατατάσσεται στή θέσι τῶν ἀνοήτων κτηνῶν (πρβλ. Ψαλμ. 48,13). «Τοῦτο γάρ ἄνθρωπος, ὅταν ἀρετήν μετίῃ»,10 ὁρίζει τό χρυσοῦν στόμα τῆς Ἐκκλησίας. Δηλαδή: Αὐτό σημαίνει ἄνθρωπος, ὅταν καταγίνεται κανείς στήν ἀρετή. Καί συνεχίζει: «Βεβαίως τό νά ἔχῃ κανείς τήν μορφή τοῦ ἀνθρώπου καί μάτια καί μύτη καί στόμα καί μάγουλα καί τά ὑπόλοιπα μέλη, αὐτό δέν ἀποδεικνύει τόν ἄνθρω­πο, διότι αὐτά εἶναι μέλη τοῦ σώματος. Θά μπορούσαμε νά καλέσωμε ἄνθρωπο ἀκριβῶς ἐκεῖνον πού διασώζει τήν εἰκόνα τοῦ ἀνθρώπου. Καί τί εἶναι ἡ εἰκόνα τοῦ ἀνθρώπου; Τό λογικό του... Τό νά εἶναι ἐνάρετος, καί τό νά ἀποφεύγῃ τά κακά καί τό νά νικᾷ τά παράλογα πάθη του, τό νά ἐκτελῇ πιστά τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, αὐτό εἶναι ἄνθρωπος».11
Ὅπως ἐξηγεῖ ὁ ἴδιος ἅγιος, ὁ ἄνθρωπος εἶναι κύριος τοῦ ἑαυτοῦ του καί τῶν ἀποφάσεών του, ἐπειδή ἔχει τό προνόμοιο τοῦ «ἄρχειν». «Ἐλεύθεροι καί προαιρέσεως ἔσμεν κύριοι».12 Εἴμεθα ἐλεύθεροι καί κυρίαρχοι στή θέλησί μας. «Καί στόν Θεόν – τονίζει μέ ἔμφασι ὁ Μ. Βασίλειος - δέν ἀρέσει ὅ,τι γίνεται ἐξ ἀνάγκης, ἀλλ’ αὐτό πού ἐπιτυγχάνεται μέ τήν ἀρετή. Ἡ δέ ἀρετή ἐπιτυγχάνεται μέ τήν ἐλεύθερη βούλησι καί ὄχι μέ τόν ἐξαναγκασμό. Ἡ ἐλεύθερη βούλησι ἔχει ἐξαρτηθεῖ ἀπό τά «ἐφ’ ἡμῖν». Τό δέ «ἐφ’ ἡμῖν» δηλαδή τά ὅσα ἐξαρτῶνται ἀπό τή θέλησι τοῦ ἀνθρώπου- εἶναι τό αὐτεξούσιον.13
Ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο δέν εἶναι μόνον ἡ λογική, δηλαδή ἡ δυνατότης γνώσεως τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ, ἀλλά καί ἡ ἐλευθερία ἐκλογῆς. Ἔτσι κατανοεῖται, γιατί ὁ ἱερός Καβάσιλας ταυτίζει τό αὐτεξούσιο τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν ἴδιο τόν ἄνθρωπο. «Τ α ὐ τ ό ν γάρ ἐστιν εἰπεῖν ἀπολέσαι τό αὐτεξούσιον καί ἀπολέσαι τόν ἄνθρωπον».14 Δηλαδή, εἶναι ἀκριβῶς τό ἴδιο νά λέμε ὅτι χάνεται τό αὐτεξούσιο καί ὅτι χάνεται ὁ ἄνθρωπος. Ὁ δέ μέγας Μάξιμος συμπεραίνει: «Ἄνελε γάρ ἡμῶν τό αὐτεξούσιον, καί οὔτε εἰκών Θεοῦ ἐσόμεθα, οὔτε ψυχή λογική καί νοερά, καί τῷ ὄντι φθαρήσεται ἡ φύσις, οὐκ οὖσα ὅπερ ἔδει αὐτήν εἶναι».15 Ἀφαίρεσέ μας δηλαδή τό αὐτεξούσιο, καί οὔτε εἰκόνα τοῦ Θεοῦ θά εἴμεθα, οὔτε ψυχή λογική καί νοερή, καί πραγματικά θά καταστραφῇ ἡ φύσι μας, ἐπειδή δέν εἶναι αὐτό πού ἔπρεπε νά εἶναι.
Ἐάν ἡ δημιουργία ἐκ τοῦ μή ὄντος εἰς τό εἶναι, εἶναι ἔργο τοῦ Θεοῦ, ἡ ἀναγωγή ἐκ τῆς ὕλης εἰς τό πνεῦμα εἶναι ἔργο τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτή ἡ ἐλεύθερη ἀνύψωσι τῆς ὑλικῆς δημιουργίας σέ πνευματική βασιλεία εἶναι τό ἐσχατολογικό σχέδιο τοῦ Θεοῦ. Πρόκειται γιά δεύτερη δημιουργία, ὄχι βεβαίως ἐκ τοῦ μηδενός, διότι δέν εἶναι δημιουργία οὐσίας, ἀλλά ἀναδημιουργία ἀπό ὕλη σέ βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ἡ δεύτερη εἶναι ἔργο τοῦ ἀνθρώπου, «Ἐγώ οὐσίαν εἰργασάμην, σύ καλλώπισον τήν προαίρεσιν, λέγει χαρακτηριστικά ὁ Ἅγιος Χρυσόστομος. Ἐγώ λέγει, δημιούργησα τήν οὐσία, ἐσύ στόλισε τήν προαίρεσι.16 Γι’ αὐτό ἀκριβῶς ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, παρ’ ὅλο πού ἦταν καί θέλημα τοῦ Θεοῦ, δέν ἦταν ἕνα τετελεσμένο γεγονός. Μεσολαβοῦσε τό θέλημα τοῦ ἀνθρώπου καί ἡ ἀπόφασι βρισκόταν στήν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ὁποία εἶναι θεῖο δῶρο. Ὁλόκληρο τό ἐσχατολογικό σχέδιο τοῦ Θεοῦ ἔμενε στό χέρι τοῦ ἀνθρώπου καί στήν πρόθεσί του. Ἁπλῶς κλήθηκε νά τό πραγματοποιήσῃ».17
Ἡ θεανθρωπολογία τῆς Ἐκκλησίας μας μᾶς τονίζει ὄτι τό ὄνομα τοῦ ἀνθρώπου ἀντιστοιχεῖ πρός τή μοναδικότητα τῆς προσωπικότητάς του. Ἡ Παλαιά Διαθήκη ἀναφέρει ὄχι μόνο τά ὀνόματα τῶν πρωτοπλάστων, τοῦ Ἀδάμ καί τῆς Εὔας ὡς μοναδικῶν προσωπικοτήτων, ἀρχόντων τοῦ παραδείσου ἀλλά καί πάρα πολλά ἄλλα ὀνόματα, πού συναπαρτίζουν τήν κοινωνία τῶν «κατά χάριν θεουμένων» πού κοινωνοῦν μέ τόν ἀληθινό Θεό καί χαριτώνονται ἐν αὐτῇ τῇ θεοκοινωνίᾳ μετ’ Αὐτοῦ.
Ἀλλά καί οἱ ἀσθενέστεροι ἤ πίπτοντες στήν ἁμαρτία, ἀλλά μή ἀφιστάμενοι, μή ἀρνούμενοι Αὐτόν, δέχονται τήν ἀγαθή πρόνοιά Του, τή μεγαλειώδη Ἀγάπη Του καί τά σπλάγχνα τῶν οἰκτιρμῶν Του. Ἅπαντες οἱ ἀναφερόμενοι στήν Παλαιά Διαθήκη εἶναι ἐπώνυμοι. Καί οἱ καλοί καί οἱ λιγότερο καλοί καί οἱ ἁμαρτήσαντες τυγχάνουν τοῦ ἀμετρήτου θείου ἐλέους, ἐφόσον ἐξακολουθοῦν νά Τόν ἀναγνωρίζουν ὡς Πατέρα δημιουργό καί προστρέχουν τελικά νά τύχουν τῆς ἀπείρου συγγνώμης Του. Ξεχωριστό παράδειγμα ὁ προφητάναξ Δαυίδ, πού ἄν καί ὑπέπεσε σέ διπλό βαρύ ὀλίσθημα στήν ἁμαρτία, καταξιώθηκε ἀσύλληπτα ὅλη ἡ ζωή του ἀπό τόν Πανάγαθο Θεό, μετά ἀπό τήν ὑποδειγματική του μετάνοια. Εἶναι ὑπόδειγμα μετανοίας, δηλαδή ἀποδοχῆς τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ μετά ἀπό τήν πτώση. Ποτέ ὁ Θεός Πατέρας δέν στάθηκε μικρόψυχος καί μικροπρεπής πρός τό δημιούργημά Του, ἀλλά πάντοτε ἡ μεγαλοσύνη Του ἄνοιγε δρόμους προσβάσιμους, διακριτικούς καί σωτήριους γιά τά παιδιά Του.
Παρά ταῦτα, μολονότι οἰκειοθελῶς ὁ ἄνθρωπος, ἡ κορωνίδα τῆς δημιουργίας ἔχασε τό θεόσδοτο δῶρο τῆς ἐλευθερίας πού ἀπολάμβανε ἐντός τοῦ Παραδείσου, σαρκωθείς ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ, κατέρχεται ἐπί τῆς γῆς καί ξαναχαρίζει τό δῶρο Του στόν πεσόντα ἄνθρωπο. Θά μποροῦσε ἡ βουλή τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ νά συμμορφώσει διαφορετικά τόν πεσόντα ἄνθρωπο μέ τρόπους σωφρονιστικούς ἄνωθεν ἐπιβαλλόμενους στούς ἀποστάτες τῆς θείας ἀγάπης. Ὅμως προτίμησε νά σταυρωθεῖ ὁ ἴδιος παρά νά σταυρώσει τό παιδί Του. Ἔτσι διατηρεῖται πάνω καί μέσα ἀκόμα καί στόν πεσόντα Ἀδάμ ἡ ἀρχετυπική ἐλευθερία, μαζί μέ τήν προσφορά τῆς θυσίας Του, ἀλλά καί τῆς Ἀναστάσεώς Του.
Ἐάν ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός μετήρχετο ἄλλον τρόπο, ἐκτός τῆς προσωπικῆς Του σταυρώσεως καί καθόδου Του εἰς ᾍδου, πρός σωφρονισμό τοῦ ἀλλοτριωθέντος πλάσματός Του, θά μεταλλασσόταν ὁριστικά καί σέ βάθος ὁλόκληρη ἡ προσωπικότητα τοῦ ἀνθρώπου. Ὅμως ὁ Κύριος προσέλαβε πάνω στήν Παντέλεια καί Πανακήρατη θεϊκή προσωπικότητά Του ὁλόκληρο τό τραῦμα, τίς πληγές, τά κατάγματα καί τή μόλυνση ἀπό τήν παντοειδῆ ἁμαρτία, γιά νά μή θιγεῖ, γιά νά μή τραυματισθεῖ μέ καμιά ἐπί πλέον ριψοκίνδυνη ἐπέμβαση τό κατ’ εἰκόνα τοῦ ἀνθρώπου, ἀλληλοπεριχω­ρημένο μέ τή θεόσδοτη ἐλευθερία Του.
Στήν Καινή Διαθήκη πρυτανεύει ἡ ταπείνωση, ἡ ἀγάπη, ἡ ἐλευθερία, ἡ συγχωρητικότητα τοῦ Κυρίου μας πρός ὅλα τά πλάσματά Του. Κορυφώνεται ἡ ἐν ἐλευθερίᾳ ἀγάπη Του μέ τή θυσιαστική προσφορά Του πρός τό ἀνθρώπινο γένος.
Ἅπαντες οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας ἀρχῆς γενομένης ἐκ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων πουθενά καί ποτέ δέν ἐχρησιμοποίησαν τή βία, τόν πειθαναγκασμό καί τήν ἔστω παιδαγωγική παρακολούθηση γιά συλλογή πιστῶν ἤ ὀπαδῶν. Στίς συνειδήσεις τῶν ἱεροκηρύκων Ἀποστόλων καί Πατέρων εἶχε χαραχθεῖ βαθειά ὁ λόγος τοῦ Κυρίου: «Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν …».
Ἡ συνθήκη Schengen, καί οἱ σημερινές προεκτάσεις της μέ κορύφωση τό προσχέδιο νόμου περί ἠλεκτρονικῆς διακυβερνήσεως μαζί μέ τίς κυβερνητικές ἐξαγγελίες γιά τήν Κάρτα τοῦ Πολίτη, μεταστρέφουν τή χριστιανική νοοτροπία περί ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώ­που. Ἐφ’ ὅσον ὁ κάθε ἄνθρωπος a priori θεωρεῖ­ται ὕποπτος, πρέπει νά δημιουργηθεῖ ἕνας αὐστηρός μηχανισμός πού θά ἐλέγχει ὅλες τίς πράξεις του καί ὅλες τίς δραστηριότητές του καί ἔτσι τόν ὑποβιβάζει στό ἐπίπεδο τοῦ ζωϊκοῦ-βιολογικοῦ ὄντος.
Τό προσχέδιο νόμου ἠλεκτρονικῆς διακυβερνήσεως θεσμο­θετεῖ θεωρητικά, νομικά (μέ νόμο περί ἠλεκτρονικῆς διακυβερνήσεως) καί κοινωνικά πρακτικά (μέ τήν Κάρτα τοῦ Πολίτη) νέα ἄποψη περί ἀνθρώπου. Τόν θεωρεῖ ὡς μιά μονάδα ἤ ἀριθμό, ἐξάρτημα τοῦ παγκοσμίου κράτους, ἄγνωστο μεταξύ ἀγνώστων, ἀπρόσωπη νομοτελειακή μηχανή διαφεντευομένη ὄχι ἀπό τόν πανάγαθο καί παντοδύναμο Θεό, ἀλλά ἀπό τούς γνωστούς ἄγνωστους ἐξουσιαστές πού πασχίζουν ἀκόμα καί μέ φονικούς πολέμους νά ἐντάξουν στήν παγκόσμια διακυβέρνηση πάντα τά ἔθνη.
Αὐτό πού συμβαίνει τώρα μέ τήν ἠλεκτρονική διακυβέρνηση εἶναι τό μεγαλύτερο φακέλωμα ὅλων τῶν ἀνθρώπων στήν παγκόσμια ἱστορία. Θά καταγράφεται καί δέν θά διαγράφεται καμιά κατάθεση, καμιά ἀνάληψη, κανένα ἔσοδο ἤ ἔξοδο, καμιά συναλλαγή μέ κάθε φορέα καί κάθε ἄτομο. Ὅποιοι ἀρνηθοῦν τήν κάρτα, θά ἀποκλεισθοῦν ἀπό τίς διάφορες συναλλαγές. Ἀλλά καί ὅσοι θά ἔχουν τήν κάρτα, θά ἔχουν ὅλη τους τή ζωή προσβάσιμη στόν ὁποιονδήποτε, ἀφοῦ πλέον οἱ χάκερς καί ὄχι μόνο, μποροῦν νά σπάζουν κωδικούς καί νά μαθαίνουν τά πάντα, ἀκόμα καί τά ἐλάχιστα ἔσοδά μας, ἀφοῦ ἡ οἰκονομική δῆθεν κρίση θά φτωχύνει ἔτι πλέον καί τούς πιό φτωχούς ἀπό μᾶς. Τά πάντα θά εἶναι γνωστά καί ἐλεγχόμενα στήν ἐξουσία. Ἤδη ἔχουμε πικρότατη ἐμπειρία τῆς συ­μπε­ρι­φορᾶς τῆς ἑλληνικῆς ἐξουσίας πρός τούς Ἕλληνες πολῖτες.
Διαστρέφεται ἡ ἱστορία τοῦ Ἕλληνα, πολυβολοῦνται τά ἱερά σύμβολά του, φοβερίζονται οἱ ἐκπαιδευτικοί του, ἀκυρώνονται οἱ ἐθνικές ἑορτές πού εἶναι ἄρρηκτα δεμένες μέ τίς ἑορτές τῆς Ἐκκλησίας. Χλευάζονται τά ὄργανα τῆς τάξεως, ὀνειδίζονται οἱ γιατροί. Φράσεις ὅπως «μαζί τά φάγαμε» δηλώνουν ἄνωθεν τό ἀλλότριο ἦθος πού ἐπιχειροῦν νά κολλήσουν πάνω μας καί μέσα μας, σ’ ὅλες τίς κοινωνικές τάξεις προκαλώντας ἔντονα σέ ὅλα τά ἐπίπεδα τή φιλοτιμία καί ἀξιοπρέπεια τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ. Καί ὅμως ὁ λαός μας, παρά τά δεινά πού ὑφίσταται, ἀντιστέκεται μέ καρτερία καί ἀξιοπρεπῆ πόνο ἔναντι τοῦ κυνικοῦ λεονταρισμοῦ τῶν ἐξουσιαστῶν.
Ὅταν ὁλοκληρωθεῖ ἡ ἠλεκτρονική διακυβέρνηση μέ ἀφεντικά τούς ξένους κυβερνῆτες τῆς Εὐρώπης ἤ τῆς Ἀμερικῆς ἤ ἄλλους, τί θά συμβεῖ; Δικαιολογημένα στίς περισσότερες ἱστο­σελίδες χαρακτηρίζεται ὡς ἠλεκτρονική φυλακή. Καί τό πιό περίεργο εἶναι ὅτι μᾶς ζητεῖται ἡ συγκατάθεσή μας. Ἑκουσίως νά δεχθοῦμε νά δώσουμε τή θεόσδοτη ἐλευθερία μας στούς ρυθμιστές, διορθώνω, ἐξουσιαστές τῆς ἠλεκτρονικῆς διακυβερνήσεως. Ἡ ἀποδοχή τῆς Κάρτας τοῦ Πολίτη ἀπό τόν καθένα μας θά σημαίνει τήν θεληματική ἔξοδό μας ἀπό τή ζείδωρη ἐλευθερία τοῦ Θεοῦ καί τόν αὐτοεγκλεισμό μας στή στυγνή ἠλεκτρονική τυραννία.
Διαβάζοντας προσεκτικά τό προσχέδιο Νόμου γιά τήν ἠλεκτρονική διακυβέρνηση, πού δόθηκε σέ διαβούλευση ἀπό τόν Ὑπουργό Ἐσωτερικῶν καί Ἠλεκτρονικῆς Διακυβέρνησης παρατη­ροῦμε τά κάτωθι:
Ἀποτελεῖται ἀπό 30 ἄρθρα μέσα στά ὁποῖα πουθενά δέν ὑπάρχει ἡ ὀνομασία τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους. Ἐξυπακούεται μέ αὐτή τήν παράλειψη ὅτι ἀφομοιώνεται καί τελικά ἐξαφανίζεται ὄχι μόνο τό ὄνομα ἀλλά καί ἡ ὑπόσταση τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους, μέ τόν τοῖς πᾶσι γνωστό μακραίωνα πολιτισμό του καί τήν ἀνά τήν οἰκουμένη λάμπουσα ἑλληνορθόδοξη παράδοση.
Ἄν λάβουμε ὑπ’ ὄψη μας τήν πρωθυπουργική ἐξαγγε­λία ὅτι χρειαζόμαστε μιά παγκόσμια διακυβέρνηση καί γρήγορα, (we need a global governance and fast), ἀντιλαμβανόμαστε ὅτι τά σχέδια τῆς Κυβέρνησης εἶναι νά γίνουμε ἀπό τά πρῶτα ἐντασ­σό­μενα κράτη στό διαμορφούμενο παγκόσμιο κράτος.
Στήν ἀρχή κάποιων ἄρθρων ὑπάρχει ἡ φράση «Μέ τήν ἐπιφύλαξη εἰδικότερων ρυθμίσεων ὁ νόμος αὐτός ἐφαρμόζεται». Αὐτό σημαίνει ὅτι δέν δεσμεύεται ἡ κυβέρνηση νά μή προσθέσει ἄρθρα πού θά περιορίζουν ἔτι πλέον τήν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου, ἀπο­σκοπώντας στήν πλήρη παρακολούθησή του.
Ὅπως εἶναι συντεταγμένο τό προσχέδιο, τό ὅλο πλαίσιο τίθεται σέ προαιρετική βάση. Μέ ἄλλα λόγια, ἄν αὐτό παρουσιάζει κάποια πλεονεκτήματα, κάποιοι ἰδιῶτες πού δέν θά θέλουν νά σχετίζονται μέ τό δυσώνυμο ἀριθμό, πού ὑποψιαζόμαστε ὅτι κάποια στιγμή θά προστεθεῖ στήν Κάρτα, ἄν δέν ὑπάρχει ἤδη, θά βρίσκονται σέ μή ἀνταγωνι­στική πρός τούς ἄλλους θέση καί δέν θά ὑφίστανται ἰσότιμη μεταχείρηση. Ἀκόμα καί ἄν τούς μεταχειρίζονται σάν ἀντιρρησίες συνείδησης, ἡ διαφορά θά ὑφίσταται. Κατά συνέπεια τό ὅλο σύστημα, γιά νά τηροῦνται οἱ «κανόνες εὐγενοῦς ἀνταγωνισμοῦ» δέν πρέπει νά περιέχει ἐμφανῶς ἤ ἀφανῶς στοιχεῖα πού προσβάλλουν τή θρησκευτική συνείδηση κανενός, τή στιγμή μάλιστα πού ὑπάρχει μεγάλη ἄνεση στήν ἐπιλογή ἀριθμῶν (πλήν τοῦ 666).
Γιά νά λειτουργήσει αὐτή ἡ ἠλεκτρονική διακυβέρνηση, θά πρέπει ὁ κάθε πολίτης, κάθε ἄνθρωπος ἴσως στήν ἀρχή προαιρετικά, πολύ σύντομα ὅμως ὑποχρεωτικά νά παραλάβει τήν Κάρτα τοῦ Πολίτη. Τό μικροτσίπ τῆς κάρτας μέ τή μεγάλη χωρητικότητα πολλῶν πληροφοριῶν καί τή δυνατότητά του νά διασυνδέεται μέ ὅλους τούς φορεῖς καί μέ ὅλες τίς δημόσιες ὑπηρεσίες, θά «ἐξυπηρε­τεῖ» τόν πολίτη στίς σχέσεις του καί στίς ἀνάγκες του μέ τόν δημόσιο τομέα, τίς τράπεζες καί πολλούς ἄλλους φορεῖς. Κατά τίς δύο διαβουλεύσεις πού ἔδωσε στό διαδίκτυο ἡ Κυβέρνηση, γιά τήν «Κάρτα τοῦ Πολίτη» καί γιά τό «προσχέδιο νόμου περί ἠλεκτρονικῆς διακυβέρνησης», δέν ἔδωσε κανένα τεχνικό χαρακτηριστικό τῆς Κάρτας καί τοῦ μικροτσίπ. Ἑπομένως μόνο ὑποθέσεις μποροῦμε νά κάνουμε. Μπορεῖ τό μικτροτσίπ νά εἶναι τῆς τεχνολογίας RFID. Δέν ἔχουμε διαβεβαίωση ὅτι δέν θά εἰσαχθεῖ ὁποτε­δήποτε ὁ δυσώνυμος ἀριθμός 666.
Ὁ ἀριθμός αὐτός εἶναι δυσώνυμος ὄντως γιά μᾶς, ἀφοῦ ἡ θεόπνευστη Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννη μᾶς προειδοποιεῖ γιά τήν ἔλευση τοῦ Ἀντιχρίστου καί γιά τήν κωδικοποίηση τοῦ ὀνόματός του πού ἀντιστοιχεῖ στό 666, ἀριθμό τοῦ Ἀντιχρίστου. Ἐμεῖς ὡς ὀρθόδοξοι χριστιανοί δέν ἐπιθυμοῦμε αὐτό τό ἔγγραφο πού θά εἶναι μοναδικό γιά ὅλες τίς συναλλαγές μας νά εἶναι σφραγισμένο μέ τόν κωδικό τοῦ ὀνόματος τοῦ Ἀντιχρίστου. Εἶναι γνωστό μάλιστα ἀπό τήν ἱστορία, ὅτι ὅσους λαούς κατακτοῦσαν οἱ Ἑβραῖοι τούς ἐπέβαλαν νά πληρώνουν ὡς φόρο ὑποτελείας τό ποσό τῶν 666 ταλάντων18 χρυσοῦ. Ὁ μακαριστός Γέροντας π. Ἐπιφάνειος Θεοδωρόπουλος εἶχε ἀπερίφρα­στα ἀποφανθεῖ, ὅτι καί ἄν ἀκόμα ἡ τότε προτεινόμενη ἠλεκτρονική ταυτότητα δέν ἦταν σφραγισμένη μέ τό 666 θά ποῦμε καί πάλι ὄχι καί μυριάκις ὄχι σ’ αὐτήν τήν ταυτότητα πού ἀντιστοιχεῖ μέ τή σημερινή Κάρτα τοῦ Πολίτη, ἀφοῦ ἐντάσσει τόν ἄνθρωπο στήν παγκόσμια ἠλεκτρονική φυλακή.
Ποτέ ρθόδοξη κκλησία τς λλάδος δέν ταν ρνητική στή χρήση τς ψηφιακς τεχνολογίας. λες ο πηρεσίες τς ερς Συνόδου, τν ερν Μητροπόλεων, τν ερν Μο­νν καί τν νοριν χρησιμοποιον τά γαθά ατς τς τεχνολογίας. Εμαστε μως ντελς ντίθετοι στήν λεκτρονική διακυβέρνηση, πως ατή ργανώνεται σήμερα γιά νά ντάξει λους μας, κληρικούς καί λαϊκούς, μοναχούς καί μοναχές στό ντίχριστο παγκόσμιο κράτος· ντίθετοι στή κατάλυση το θεόσδοτου δώρου τς λευ­θερίας μας.
Ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος δέν ἔχει ἀνοίξει τά χαρτιά της πάνω σ’ αὐτό τό μεγάλο θέμα πού τίθεται μπροστά μας. Στίς Ἱερές Συνόδους οἱ πιό πνευματικοί ἀπό τούς πατέρες δέν βιάζονταν νά ἀποφανθοῦν. Οἱ νεώτεροι πού γνώριζαν τό πνευματικό βάθος καί τή σοφία τῶν πρεσβυτέρων Ἱεραρχῶν τούς παρώτρυναν νά μιλήσουν. Ἐκεῖνοι σιωποῦσαν γιατί ἡ διάκριση τῆς σιω­πῆς καί τῆς ἐν Χριστῷ ταπεινώσεως τούς ὑπαγόρευε νά ἀναμείνουν ἀμεσότερη τήν ἀποκάλυψη τοῦ θείου Φωτισμοῦ. Ἀλλά καί στό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιο ἔχουμε θαυμάσει τό μεγαλεῖο τῆς σιωπῆς τοῦ Ἰησοῦ μπροστά στόν ὁδοστρωτήρα τῆς κοσμικῆς ἐξουσίας τοῦ Πιλάτου. Δέν θά μποροῦσε ὁ Κύριος νά κονιορτοποιήσει ὅλες τίς ἐναντίον Του συκοφαντίες καί νά ἀντιτάξει λεγεῶνες οὐρανίων δυνάμεων πρός τέλεια προστασία Του; Ὁ δέ Ἰησοῦς ἐσιώπα! Διά τῆς σιωπῆς, τοῦ μαρτυρίου Του καί τοῦ Θεϊκοῦ Του θανάτου ἐπάτησε τό θάνατο καί Ἀναστάς ἐκ νεκρῶν συνανέστησε ὁλόκληρο τό γένος τῶν ἀνθρώπων. Μένει σέ μᾶς νά γίνουμε καλοί δέκτες τοῦ δικοῦ Του ἤθους μπροστά στά μεγάλα προσβλήματα πού μᾶς τίθενται. Ἀπό τήν ἀρχή αὐτοῦ τοῦ ἀγῶνος, ἀπό τήν ἀρχή αὐτῆς τῆς κρίσεως πού μέ βία μᾶς ἐπιβάλλεται προτείναμε σ’ ὅλους τούς ἀδελφούς καί ἀδελφές νά κάνουμε χρήση τοῦ ἱεροῦ κομποσχοινίου καί λέγοντας τήν εὐχή τοῦ Χριστοῦ νά ἀποκτήσουμε ἀντοχές καί ἀδαμάντινες ἐν Χριστῷ ὑπομονές σάν αὐτές ὅλων τῶν καταξιωμένων Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἀκριβῶς τό ἴδιο ζητοῦσε ἀπ’ ὅλους μας ὁ σύγχρονος θεοφώτιστος ἅγιος, πατήρ Παΐσιος. Λέει χαρακτηριστικά: «Γιά μᾶς εἶναι μιά μεγάλη εὐκαιρία, εἶναι πανηγύρι οἱ δυσκολίες, τό μαρτύριο. Νά εἶστε μέ τόν Χριστό, νά ζῆτε σύμφωνα μέ τίς ἐντολές Του καί νά προσεύχεσθε, γιά νά ἔχετε θεῖες δυνάμεις καί νά μπορέσετε ἀντιμετωπίσετε τίς δυσκολίες. Νά ἀφήσετε τά πάθη, γιά νά ἔρθει ἡ θεία Χάρις. Αὐτό πού θά βοηθήσει πολύ εἶναι νά μπεῖ μέσα μας ἡ καλή ἀνησυχία: ποῦ βρισκόμαστε, τί θά συναντήσουμε γιά νά λάβουμε τά μέτρα μας καί νά ἑτοιμασθοῦμε. Ἡ ζωή μας νά εἶναι πιό μετρημένη. Νά ζοῦμε πιό πνευματικά. Νά εἴμαστε πιό ἀγαπημένοι, νά βοηθοῦμε τούς πονεμένους, τούς φτωχούς μέ ἀγάπη, μέ πόνο, μέ καλωσύνη. Νά προσευχόμαστε νά βγοῦν καλοί ἄνθρωποι».
Πολλοί καθημερινά σχεδόν μᾶς ἐρωτοῦν: Μά τί θά κάνουμε, ἄν δέν πάρουμε τήν κάρτα τοῦ πολίτη, πῶς θά ζήσουμε καί μεῖς καί τά παιδιά μας; Ἡ ταπεινή μας ἀπάντηση εἶναι: Ἔχουμε ἀκόμα καιρό. Κάθε μέρα πού περνάει μέσα στά προβλήματα καί τίς ἀγωνίες τῆς κρίσεως, νά εἶναι μιά μοναδική ἁγία, τελεία, εἰρηνική, εἰ δυνατόν ἀναμάρτητη, γεμάτη ἐργασία, διακονία, φιλαδελφία καί προσευχή καί μέσα στόν ὑπόλοιπο χρόνο τῆς ζωῆς ἡμῶν θά δείξει, θά μιλήσει, θά θαυματουργήσει ὁ Κύριος. Ἡ Ἁγία Ὀρθοδοξία μας εἶναι γεμάτη μέ λαμπρά θαύματα καί μαρτυρίου καί μαρτυρίας καί νίκης τοῦ Ἐσφαγμένου Ἀρνίου.
Ἡ Ἱερά Σύνοδος ἀπεφάνθη περί τῆς Ἁγιότητος τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου σαράντα χρόνια μετά τήν κοίμησή Του. Ἀπό τό 1920 μέχρι τό 1960, ὅλο αὐτό τό χρονικό διάστημα, ἡ ἀσυγκράτητη ἔκφραση εὐλαβείας τοῦ χριστεπωνύμου λαοῦ ἔγινε φανερή μέ ἀνέγερση περικαλεστάτων ναῶν καί ἱερῶν εἰκόνων. Ὅλα αὐτά ἦταν ἐκτός Ἐκκλησίας;
Σαράντα καί πλέον Μητροπολῖτες, ἑξήντα χιλιάδες πολῖτες πού ἔχουν ὑπογράψει ἤδη στό διαδίκτυο καί πόσοι ἄλλοι ἀκόμα, ἔχουν πλέον πεισθεῖ γιά τή σοβαρότητα τοῦ θέματος ἠλεκτρονικῆς διακυβερνήσεως καί Κάρτας Πολίτη.
Ἀπό κεῖ καί πέρα ὁ καθένας μας ἔχει τήν προσωπική του εὐθύνη γιά τήν ἐπιλογή του. Κάθε ἀρνάκι κρέμεται ἀπό τό ποδαράκι του, λέγει χαρακτηριστικά ὁ λαός μας.
Ἡ εὐθύνη μας πάντως καί ὡς Ἑλλήνων καί ὡς ὀρθοδόξων εἶναι ἀσύλληπτη, ἄν ἀναλογισθοῦμε, ὅτι ἡ ἀπόφασή μας, καί ἡ προσωπική καί ἡ συλλογική θά ἐπηρεάσει καί ὅλους τούς ἄλλους λαούς πού καί αὐτοί μέ τή σειρά τους ἐκβιάζονται νά ἐγκλωβισθοῦν στήν παγκόσμια ἠλεκτρονική φυλακή.
Προσωπικά ἰλιγγιῶ ὅταν σκέπτομαι, ὅτι ὑποχωρώντας στίς πιέσεις τῆς παγκόσμιας τυραννίας, ἀφήνουμε ἀνυπεράσπιστα τά παιδιά μας καί τίς ἐπερχόμενες γενιές στά δίχτυα τῶν ἐξουσιαστῶν τῆς παγκόσμιας ἠλεκτρονικῆς κυβέρνησης, τῆς ἠλεκτρονικῆς φυλακῆς.
Ὁ Κύριος νά βοηθήσει ὅλους μας, δι’ εὐχῶν τῶν ἁγίων Πατέρων ἡμῶν, νά πάρουμε τήν πιό διακριτική ἐν Χριστῷ ἀπόφαση καί γιά μᾶς καί γιά τά παιδιά μας.
Τελειώνουμε καταστέφοντας τόν λόγο μας μέ τά πάνχρυσα λόγια τοῦ πατρός Παϊσίου:
«Ὁ Καλός Θεός ὅλα θά τά οἰκονομήσει μέ τόν καλύτερο τρόπο, ἀλλά χρειάζεται πολύ ὑπομονή καί προσοχή, γιατί πολλές φορές, μέ τό νά βιάζονται οἱ ἄνθρωποι νά ξεμπλέξουν τά κουβάρια, τά μπλέκουν περισσότερο. Ὁ Θεός μέ ὑπομονή τά ξεμπλέκει. Δέν θά πάει πολύ αὐτή ἡ κατάσταση. Θά πάρει σκούπα ὁ Θεός! Κατά τό 1860, ἐπειδή ὑπῆρχε στό Ἅγιο Ὅρος πολύς τουρκικός στρατός, γιά ἕνα διάστημα δέν εἶχε μείνει στή Μονή Ἰβήρων κανένας μοναχός. Εἶχαν φύγει οἱ Πατέρες, ἄλλοι μέ τά ἅγια Λείψανα, ἄλλοι γιά νά βοηθήσουν στήν Ἐπανάσταση. Ἐρχόταν στό Μοναστήρι μόνο ἕνας μοναχός ἀπό μακρυά πού ἄναβε τά κανδήλια καί σκούπιζε. Μέσα καί ἔξω ἀπό τό μοναστήρι ἦταν τουρκικός στρατός καί αὐτός ὁ καημένος σκούπιζε καί ἔλεγε: «Παναγία μου, τί θά γίνει μέ αὐτήν τήν κατάσταση;». Μιά φορά πού προσευχόταν μέ πόνο στήν Παναγία βλέπει νά τόν πλησιάζει μιά γυναίκα - ἦταν ἡ Παναγία – πού ἔλαμπε καί τό πρόσωπό της ἀκτινοβολοῦσε. Τοῦ παίρνει τή σκούπα ἀπό τά χέρια καί τοῦ λέει: «Ἐσύ δέν ξέρεις νά σκουπίζεις καλά. Ἐγώ θά σκουπίσω». Καί ἄρχισε νά σκουπίζει. Ὕστερα ἐξαφα­νίστηκε μέσα στό Ἱερό. Σέ τρεῖς μέρες ἔφυγαν ὅλοι οἱ Τοῦρκοι. Τούς ἔδιωξε ἡ Παναγία.

1 ΕΠΕ 1, 210
2 PG 31, 212
3 PG 44, 132
4 ΕΠΕ 5, 121. Πρβλ. ΕΠΕ 7, 499 που διος Πατήρ πισημαίνει τι νθρώπινη φύσι «δέν προχώρησε λίγο λίγο στήν τελειότητα πως καί τά λλα ντα, λλά πό τή στιγμή τς πάρξεως της συμπληρώθηκε μέ τήν τελειότητα΄ διότι δημιουργήθηκε, λέγει, νθρωπος «κατ’ εκόνα Θεο καί μοίωσιν». Ατό δείχνει τό κρότατο γαθό καί τό τελειότατο. Διότι τί νωτέρω μπορε νά βρεθ πό τήν μοίωσι μέ τόν Θεό;
5 ΕΠΕΦ 22, 273, 515
6 ΕΠΕ 5, 48
7 ..,σ.53-55
8 ΕΠΕ 2, 254
9 ΕΠΕ 21, 151-153
10 ΕΠΕ 2,704
11 ..,σ.705
12ΕΠΕ 33, 321. Πρβλ. Θεοδότου Ἀγκύρας, PG 77, 1381 Ὁ ἱ. Χρυσόστομος ἔχει ἀναπτύξει διεξοδικά τό θέμα τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπου σέ δύο πραγματεῖες του:
α) «Ἐκ ῥαθυμίας ἡ κακία καί ἀπό σπουδῆς ἡ ἀρετή, καί οὐδέν οὔτε οἱ πονηροί ἄνθρωποι, οὔτε αὐτός ὁ διάβολος τόν νήφοντα παραβλάψαι δύνανται», ΕΠΕ 31, 98-133.
β) «Τόν ἑαυτόν μή ἀδικοῦντα οὐδείς παραβλάψαι δύναται», ΕΠΕ 31, 496-563.
Ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος ὁρίζει ὅτι: «Τοῦτο γάρ ἡ ὄντως αὐτεξουσιότης, τό μή ὑφ’ ἑτέρου τινός τῷ οἱῳδήποτε τρόπῳ δεσπόζεσθαι». Δήλαδή, αὐτό ἀκριβῶς εἶναι ἡ ἀληθινή αὐτεξουσιότης, τό νά μήν ἐξουσιάζεται κανείς ἀπό ὁποιονδήποτε ἄλλον καί μέ ὁποινδήποτε τρόπο (ΕΠΕΦ 19Γ, 445). Ἐπίσης πρβλ. Ἁγ. Νεκταρίου, Περί ἐπιμελείας ψυχῆς, Ὁμιλία β΄, Περί τοῦ ἀπαραβίαστου τοῦ αὐτεξουσίου, Ἀθῆναι, σ. 16.
13 ΕΠΕ 7, 111. Πρβλ. ΕΠΕ 7, 180, που γιος Γρηγόριος Νύσσης ποφαίνεται: «δέσποτον γάρ ρετή καί κούσιον καί πάσης νάγκης λεύθερον». δ κριβς φαίνεται ξία τς ατεξουσίου κινήσεως -πως παρατηρε διος γιος- «διότι χοντας κενος δερμάτινος χιτών λες κενες τίς διότητες σες εχε ταν περιέκλειε τήν λογη φύσι, τή φιληδονία, τό θυμό, τή γαστριμαργία, τήν πληστία καί τά μοια, νοίγει δρόμο στήν νθρωπίνη προαίρεσι καί γίνεται πεδίο τς ροπς καί πρός τά δύο,τς ρετς καί τς κακίας (ΕΠΕ 10, 185-187). Βλ. πίσης καί ΕΠΕΦ 19Γ, 442 κ.., που γιος Συμεών Νέος Θεολόγος ναπτύσσσει ατό τό θέμα. δέ ερός Χρυσόστομος διευκρινίζει γιατί Χριστός δέν μετέβαλε μέ ξαναγκασμό σέ σώφρονα καί γαθό τόν ούδα΄ λλά θέλοντας νά διορθώσ τή γνώμη καί προαίρεσι το θλίου μαθητο Του, «οδέν, ο μικρόν, μέγα νέλιπεν, δέ (ούδας) κ ώ ν μεινεν διόρθωτος». Δηλαδή: τίποτε, οτε μικρό, οτε μεγάλο παρέλειψε, λλ’ μως ούδας παρέμεινε μέ τή θέλησί του ἀδιόρθωτος (Βλ. ΕΠΕ 14, 335-337΄ 35, 569-573). πό τήν ποψι το τι μποροσε λευθερία το νθρώπου νά συντελέσ πλήρως στή μετοχή καί κοινωνία του μέ τόν Θεό, γιος Γρήγόριος Νύσσης λέγει τι «σόθεόν στι τό ατεξούσιον» (ΕΠΕ 10, 182).
14 PG 150, 638C
15 ΕΠΕΦ 14ΣΤ,204
16 ΕΠΕ 23, 402
17 « εθύνη τς πιλογῆς μας» ἐκδ. Ἱερόν Κελλίον ἁγ. Νικολάου Μπουραζέρη Ἅγιον Ὅρος σελ. 212-213.
18 Τό τάλαντο εἶναι μονάδα μέτρησης τῆς μάζας πού χρησιμοποιεῖτο κατά τήν ἀρχαιότητα ἀπό πολλούς λαούς τῆς Μεσοποταμίας καί τῆς Μεσογείου. Οἱ ὑποδιαιρέσεις του, ὅταν ἀναφέρονταν σέ πολύτιμα μέταλλα, λειτουργοῦσαν καί ὡς νομίσματα. Συνήθως ἕνα τάλαντο ἰσοδυναμοῦσε μέ τό βάρος τοῦ νεροῦ πού χωρᾶ σέ ἕνα τυποποιημένο ἀμφορέα. Αὐτό ποίκιλλε ἀπό λαό σέ λαό. Κατά προσέγγιση ἕνα ἑλληνικό («ἀττικό») τάλαντο ἰσοδυναμοῦσε μέ 26 σημερινά χιλιόγραμμα, ἕνα αἰγυπτιακό μέ 27, ἕνα βαβυλωνιακό μέ 30,3 καί ἕνα ρωμαϊκό μέ 32,3. Οἱ Ἑβραῖοι χρησιμοποιοῦσαν τό βαβυλωνιακό τάλαντο, ἀλλά ἀργότερα τό ἀναθεώρησαν - τό βαρύ τάλαντο τῆς ἐποχῆς τῆς Καινῆς Διαθήκης θά ζύγιζε σήμερα 58,9 χιλιόγραμμα.
(Η απομαγνητοφώνηση  της ομιλίας του π.Σαράντη  Σαράντου  την έκανε το αδελφικό μας ιστολόγιο "Αναβάσεις"