Στό Συνέδριο πού διοργανώθηκε στό Ἀριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.) ἀπό τό τμῆμα Ποιμαντικῆς καί Κοινωνικῆς Θεολογίας, σέ συνεργασία μέ τήν Ἑταιρεία Ὀρθοδόξων σπουδῶν ἀπό τίς 20 ἕως 25 Σεπτεμβρίου 2004 μέ θέμα: "Οἰκουμενισμός: γένεση, προσδοκίες, διαψεύσεις" ἀκούστηκαν ἑξήντα περίπου ἐνδιαφέρουσες εἰσηγήσεις. Ἡ εἰσήγησή μας εἶχε ὡς θέμα: Οἰκουμενισμός καί ἐκκοσμίκευση. Μέσα στά σχέδια τοῦ Οἰκουμενισμοῦ ἦταν πάντοτε ἐκτός τῶν ἄλλων καί ἡ χρήση τῶν μεταφράσεων τῶν Λειτουργικῶν κειμένων. Στίς μέρες μας οἱ πιέσεις εἶναι περισσότερες, ἀφοῦ ὁ σκοπός τοῦ οἰκουμενισμοῦ, ἀδελφοποιημένου πιά μέ τή Nέα Ἐποχή εἶναι ἡ πανθρησκειοποίηση, στήν ὁποία πολύ βοηθοῦν οἱ μεταφράσεις τῶν λειτουργικῶν κειμένων. Διευρυμένο ἀπόσπασμα τῆς εἰσηγήσεώς μας γιά τή μετάφραση Ἀποστολικοῦ καί Εὐαγγελικοῦ ἀναγνώσματος καταδεικνύει τή σύγχρονη ἐκκοσμικευτική νοοτροπία πού ὑφέρπει στήν Ὀρθόδοξη λατρεία μας ἐπιβαλλομένη ἄνωθεν.
Ταπεινῶς φρονοῦμε ὅτι δέν ἐνδείκνυται ἡ εἰσαγωγή μεταφράσεων τοῦ Ἀποστολικοῦ καί Εὐαγγελικοῦ ἀναγνώσματος τῆς Θείας Λατρείας γιά τούς ἑξῆς λόγους:
· Θά προκαλέσει διάσπαση στό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, διότι καί κληρικοί ὅλων τῶν βαθμῶν, ἀλλά καί λαϊκοί ἀντιδροῦν στίς μεταφράσεις.
· Σχόλια, κρίσεις καί κατακρίσεις συνοδεύουν τίς συζητήσεις, πού βλάπτουν σοβαρά τήν ἐν Χριστῷ πνευματική ζωή τοῦ Ὀρθοδόξου ποιμνίου.
· Ἡ διοίκηση τῆς Ἐκκλησίας φαίνεται στά μάτια τῶν πιστῶν αὐταρχική, ἀφοῦ ἐπιθυμεῖ νά περάσει τό μέτρο αὐτό διά τῆς βίας. Ὁ Ὀρθόδοξος λαός δέν εἶναι συνηθισμένος νά ἀποδέχεται τετελεσμένες ἄνωθεν ἀποφάσεις. Ἡ κομματική πειθαρχία εἶναι ἄγνωστη στήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ.
· Ἡ διοίκηση τῆς Ἐκκλησίας πέφτει στό ἐπίπεδο τῆς κοσμικῆς ἐξουσίας πού χρησιμοποιεῖ ὡς ἐπί τό πλεῖστον τίς γνωστές μεθόδους ἐπιβολῆς ἀντιλαϊκῶν μέτρων. Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ εἶναι φιλόστοργη μητέρα πού ἀκούει τά παιδιά της καί Συνοδικῶς ἀποφασίζει.
· Μέ τήν ἐπιβολή τοῦ παραπάνω μέτρου παύει ἡ ἐπί αἰῶνες θεσμοθετημένη σταθερότητα τοῦ Ὀρθοδόξου Λειτουργικοῦ Τυπικοῦ καί εἰσάγεται ἡ ρευστότητα, ἡ ὑποκειμενικότητα καί ἡ κοσμική μεταβλητότητα. Συσχηματιζόμενη ἡ Ἐκκλησία μέ τήν κοσμική ὑποκειμενικότητα, ἐνισχύει τή σύγχρονη ἀντιπαιδαγωγική προωθουμένη ἀντίληψη μέσα στήν ἐθνική μας Παιδεία πού ἐγκρίνει τήν "αὐτοοριζόμενη νεανική προσωπικότητα". Μέ ἁπλούστερα λόγια εὐνοεῖται ὁ αὐταρχισμός τῶν νέων καί ἡ ἔντονη ἀκύρωση τῆς ἐμπειρίας τῶν μεγαλυτέρων. Πλατύνεται ἔτσι μεθοδευμένα τό χάσμα τῶν γενεῶν.
· Ὑποτιμᾶται, ὡς μή ὤφειλε, τό πλήρωμα τῶν νέων τῆς Ἐκκλησίας μας καί χαρακτηρίζεται ἀντιπαιδαγωγικά ὡς ἀμόρφωτο. Ἐπί αἰῶνες ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας ὑπῆρξε ἄριστη παιδαγωγός, πού ἀκόμα καί στά δύσκολα χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας δέν ἄλλαξε τήν Παιδαγωγική ἐπίπονη ἀγωγή της, ἀλλά μόρφωνε τή νεολαία της μέ τά πλουσιώτατα σέ γλωσσικό καί χριστοχαρισματικό πλοῦτο ἁγιογραφικά καί λειτουργικά κείμενά της.
Θαυμάσιος εἶναι ὁ ζωγραφικός πίνακας τοῦ Γύζη, "τό Κρυφό Σχολειό" πού παρουσιάζει τήν ἀκένωτη παιδαγωγική διάθεση τῶν καλογήρων καί τῶν παπάδων νά μυήσουν προσωπικά τά πνευματικά τους παιδιά, τά Ἑλληνόπουλα στούς ἀρχαιοελληνικούς θησαυρούς τῆς θείας Λατρείας μας. Ποτέ δέ διανοήθηκαν οὔτε δάσκαλοι οὔτε μαθητές νά εὐτελίσουν τή Λατρεία μέ εὐκολότερα μόνο κτιστά μαθησιακά σκευάσματα οὑμανιστικῆς εὐρωνοησιαρχικῆς προελεύσεως. Ἡ ἀρχαιο-γλωσσική δυσκολία καί ἡ διά τῆς θείας Χάριτος ἀποκάλυψη στούς νέους καί στούς μεγαλυτέρους τῶν ἁγιογραφικῶν μηνυμάτων εἶναι ἀπόλυτα συμβατές μέ τήν ἀσκητική καί ἀγωνιστική πορεία, πού ζητάει ἀπό ὅλους μας ὁ Χριστός.
· Τό παραπάνω μέτρο ἐγγίζει τή Βαρλααμική ἀντορθόδοξη νοησιαρχική νοοτροπία, ἀφοῦ δίνει προτεραιότητα στή νόηση γιά τήν κατανόηση τῶν Ἀναγνωσμάτων, μειώνοντας ἔτσι τόν παράγοντα τῆς θείας Χάριτος πού ἐνυπάρχει στά Ἀρχαῖα κείμενα τῶν Ἀναγνωσμάτων καί φωτίζει μικρούς καί μεγάλους πρός κατανόησή τους.
Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας γνωρίζουν τρία ἐπίπεδα ἀνάγνωσης τῶν Ἁγίων Γραφῶν:
α. Τό πρῶτο εἶναι τό ἀρχικό ἀκουστικό, δηλαδή ὅ,τι προσλαμβάνει ἡ ἀκοή.
β. Τό δεύτερο ἐπίπεδο εἶναι τό διανοητικό. Γίνεται προσπάθεια ἀπό τούς ἀκροατές τῶν Ἁγίων Γραφῶν κατανοήσεως τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ. Ἡ νόηση εἶναι τό ἐργαλεῖο πού χρησιμοποιεῖ ὁ ἄνθρωπος γιά νά ἐννοήσει σωστά τό γνωστικό του ἀντικείμενο. Ὅμως ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ δέν μπορεῖ νά θεωρηθεῖ ὡς ἀντικείμενο τῆς νοήσεως. Δέν εἶναι δυνατόν ὁ κτιστός νοῦς νά εἶναι κατάλληλος πρός κατανόηση, ἀφοῦ μεταπτωτικά εἶναι διασπασμένος, ἐμπαθής καί ἀφώτιστος. Γι’αὐτό ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός συνιστᾷ τή διέγερση τῆς λεπτῆς προσοχῆς καί τήν κάθαρση τοῦ νοῦ ἀπό τό μεταπτωτικό πλέγμα τῶν λογισμῶν, γιά νά μπορέσει νά κατέβει ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ ἀπό τό νοῦ στή καρδιά.
γ. " Ἔλλαμψον ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν, φιλάνθρωπε Δέσποτα, τό τῆς Σῆς Θεογνωσίας ἀκήρατον φῶς..." λέγει ἡ Χρυσοστομική εὐχή, πού μυστικῶς ἀναφέρει ἱκετευτικά ὁ λειτουργός στό Χριστό πρίν ἀπό τήν ἀνάγνωση τοῦ Ἀποστολικοῦ καί Εὐαγγελικοῦ κειμένου. Κατά τό διάβα ὅλης τῆς ζωῆς μας μέσα στή στρατευομένη Ἐκκλησία καί μέ τίς ἐπανειλημμένες ἀκροάσεις τῶν ἁγιογραφικῶν περικοπῶν ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ γίνεται μεθεκτός φωτίζοντας καί ἁγιάζοντας μικρούς καί μεγάλους.
· Αὐξάνει ἐπικίνδυνα ὁ χρόνος τῶν Ἀναγνωσμάτων καί ἑπομένως συνολικά ὅλης τῆς θείας Λειτουργίας μέ προβλεπόμενη συνέπεια τήν ἀπομάκρυνση τοῦ ἀρχαιοελληνικοῦ κειμένου καί τήν ἀντικατάστασή του ἀπό τίς μεταφράσεις ὅπως δυστυχῶς συνέβη κατά τό παρελθόν μέ τά ἀρχαῖα Ἑλληνικά στήν Ἐθνική Παιδεία μας.
Ὁ ἐμπνευστής τῆς ἐκπαιδευτικῆς μεταρρυθμίσεως Εὐάγγελος Παπανοῦτσος εἶδε νά καταργεῖται τό ἀρχαῖο Ἑλληνικό κείμενο καί νά μένει μόνο ἡ μετάφραση γιά τή διδασκαλία τῶν Ἀρχαίων Ἑλληνικῶν στή δευτεροβάθμια ἐκπαίδευση, ἐνῶ ὁ ἴδιος εἶχε προτείνει παράλληλη χρήση κειμένου καί μεταφράσεως. Οἱ τότε ἐκσυγχρονιστές τῆς Παιδείας τόν περιφρόνησαν καί προχώρησαν στά ἐκθεμελιωτικά σχέδιά τους. Φοβούμεθα ὅτι τό ἴδιο θά συμβεῖ καί στή θεία Λατρεία μας.
· Ποιές μεταφράσεις θά χρησιμοποιοῦνται; Εἶναι γνωστό καί στούς εἰδικούς ἀλλά καί στό λαό μας ὅτι ὅλοι οἱ αἱρετικοί ἀνά τούς αἰῶνες ἐπεδίωκαν τήν κυκλοφορία τῶν ἁγιογραφικῶν μεταφράσεων πού περιεῖχαν τίς κακοδοξίες τους.
Ἐπίσης εἶναι γνωστή ἡ διγλωσσία ἤ ἡ πολυγλωσσία τῶν ὀπαδῶν τῆς νέας Ἐποχῆς. Χρησιμοποιοῦν λέξεις καί ὅρους παραδοσιακούς, πού τούς ἀλλάζουν τό περιεχόμενο γιά νά σημάνουν τίς νεοεποχίτικες ἰδέες καί τίς αἱρετικές δοξασίες, κρυμμένες κάτω ἀπό τίς παραδοσιακές ὁρολογίες. Ἔτσι παραπλανοῦν τούς ἀφελεῖς, μπερδεύουν τούς μή συνειδητούς Χριστιανούς καί ἀπαξιώνουν τήν παράδοση τοῦ πολιτισμοῦ μας.
· Ὁ ἐπιστημονικός κλάδος τῆς γλωσσολογίας, πού ὀνομάζεται σημειολογία, ὑποστηρίζει, ὅτι τό πρόβλημα τῶν μεταφράσεων γενικῶς εἶναι ὀξύ, ἀφοῦ ὁ μεταφραστής θά πρέπει νά εἶναι ἐγκρατής γνώστης ὁλοκλήρου τοῦ φάσματος τῆς γλώσσης. Ὀξύτερο γίνεται τό πρόβλημα τῶν μεταφράσεων τῶν ἱερῶν κειμένων, ἀφοῦ ὁ μεταφραστής πρέπει νά διαθέτει τήν ἐν Χριστῷ κάθαρση καί τό φωτισμό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
· Τά κείμενα τῶν μεταφράσεων θά θεωροῦνται ἱερά κείμενα ; Ἰσότιμα μέ τό χριστοκαταξιωμένο ἀρχαῖο κείμενο ; ἐλάσσονος σημασίας ; Ἤ κείμενα πού τυφλά, ἀβασάνιστα, μαγικά, ὡς ταμποῦ θά πρέπει νά διαφυλάσσουμε καί νά χρησιμοποιοῦμε ; Ποτέ ἡ Ἐκκλησία μας δέ χρησιμοποίησε στή Θεία Λατρεία της πειραματικά, μή αὐθεντικά κείμενα.
· Ὁπωσδήποτε δημιουργεῖται ἀλλαγή τοῦ δοκιμασμένου ρυθμοῦ τῆς θείας Λειτουργίας, χαλάρωση τῆς προσοχῆς τῶν πιστῶν καί τῶν νέων καί τῶν μεγαλυτέρων, πού θά δυσκολεύει στήν περαιτέρω προσοχή γιά νά ἀπωθήσουν " πᾶσαν τήν βιοτικήν μέριμναν" καί νά ἀφοσιωθοῦν στό καθαυτό Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας.
· Κάθε " ἐκσυγχρονιστική" ἀλλαγή στό Τυπικό τῆς θείας Λατρείας μας στερουμένη ἰσχυρῶν θεολογικῶν καί Ἐκκλησιολογικῶν κριτηρίων θά ἐπιφέρει σύγχυση, ψυχρότητα καί τελικά ἀπομάκρυνση τῶν πιστῶν ἀπό τή μεταλλαγμένη θεία Λατρεία, πρᾶγμα τό ὁποῖο ἔγινε στή Λατρεία τῶν Παπικῶν.
· Γι’αὐτό καί ἡ μακραίωνη Λειτουργική Παράδοση τῆς Ἁγίας Ὀρθοδοξίας μας ἦταν: πάγια χρήση τῶν ἀρχαιοελληνικῶν κειμένων, μή χρήση μεταφράσεων, ἀλλά πλούσια ἑρμηνευτική ἐκ τῶν Ἁγίων Πατέρων Διδασκαλία.
· Σύμφωνα μέ τήν ἐκτίμηση τῶν εἰδικῶν ἐπιστημόνων τῆς γλωσσολογίας καί δή τοῦ μεγάλου γλωσσολόγου Χατζηδάκι, ἡ ἀρχαία Ἑλληνική Κοινή διάλεκτος τοῦ Εύαγγελίου ἐλάχιστα ἀπέχει ἀπο τή Νεοελληνική. Σ' ἐμᾶς τούς Ὀρθοδόξους Ἕλληνες δέν ἰσχύει τό ἴδιο ὅπως π.χ. μέ τούς Σέρβους πού ἀναγκάστηκαν νά κάνουν μετάφραση ὁλόκληρης τῆς θείας Λειτουργίας ἀπό τή Σλαβωνική στή Σερβική, ἀφοῦ ἡ διαφορά τῶν δύο γλωσσῶν εἶναι μεγάλη, ἤ ὅπως σέ ἄλλες γλῶσσες ἐντελῶς διαφορετικές.
· Ἡ Παιδαγωγική Ἐπιστήμη μέ τή μακρά Ἑλληνοχριστιανική της ἐμπειρία φρονεῖ ὅτι ὁ νέος ἄνθρωπος ἀπό τήν πολύ μικρή του, προσχολική ἡλικία, δέν εἶναι tabula rasa δηλ ἄγραφη πλάκα, ἀλλά εἶναι γεμάτος μέ πλούσια ἀρχέτυπα μαθήσεως, τά ὁποῖα, ἄν ἀξιοποιηθοῦν ἀπό τόν Ἐπιστήμονα Παιδαγωγό ἀποδίδουν πολλαπλασίους μαθησιακούς καρπούς πολύ πρώιμα.
· Ἐπί προσθέτως, ὑποστηρίζει ἡ Ἐπιστήμη τῆς Παιδαγωγικῆς ὅτι τά παιδιά ἤδη ἀπό τήν προσχολική ἡλικία διαθέτουν μιά ἐκλεκτή προσθετική καί ἀφαιρετική ἱκανότητα, πού μπορεῖ κάλλιστα νά καλλιεργηθεῖ ἀπό τόν ἔμπειρο παιδαγωγό γιά ἐμπέδωση καί τοῦ πιό δυσκόλου μαθήματος. Σχετικά μέ τήν ἐκμάθηση τῶν ἀρχαίων Ἑλληνικῶν ὑπάρχει στήν ἱστορία τῆς " εἰδικῆς διδακτικῆς τῶν ἀρχαίων Ἑλληνικῶν" τεράστια μαθησιακή ἐμπειρία, πού μπορεῖ νά χρησιμοποιηθεῖ καί γιά τό παρόν. Ποίου ἐπιπέδου ὑπῆρξε τό κρυφό σχολειό καί ποιά τά ἀποτελέσματά του;
· Ἡ ἐνθουσιώδης ὑποδοχή τοῦ ὡς ἄνω μέτρου ἀπό τό CNN καί τόν Γαλλικό τύπο μᾶς ἐνισχύει τήν ἄποψη, ὅτι τό μέτρο ἔχει ἐκκοσμικευτικό χαρακτήρα καί μᾶς ἐμβάλλει καί πολλούς ἄλλους λογισμούς.
Ποιμαντική ἀποτυχία ἀποδεικνύεται ἡ προσθήκη τῆς μεταφράσεως πλάι στό αὐθεντικό Θεόπνευστο κείμενο. Οἱ πολλές ἀντιδράσεις ἐπωνύμων καί μή πιστῶν δέν προέρχονται καθόλου ἀπό ἀντιπολιτευτική διάθεση κατά τοῦ προσώπου τοῦ Μακαριωτάτου. Προέρχονται ἀπό τήν πνευματική εὐαισθησία τῶν πιστῶν, οἱ ὁποῖοι δέ διανοοῦνται χειρουργικές ἐπεμβάσεις τῆς στιγμῆς στή Λατρεία μας.
Ποιμαντική ἐπιτυχία τῶν μάχιμων ἐφημερίων θά εἶναι ἡ φιλοπονότερη παράθεση τῆς ἁγιοπατερικῆς ἑρμηνευτικῆς ἐμπειρίας καί ἐντός τῆς θείας Λατρείας καί ἐκτός αὐτῆς σέ πολλές ποιμαντικές εὐκαιρίες. Κατά τόν ἅγιο Πατέρα Ἰουστῖνο Πόποβιτς ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι Ἀλήθεια καί Ζωή. Οἱ μεταφράσεις ἐγκλωβίζουν τούς ἀναγνῶστες στίς εὔκολες λέξεις στερώντας τους τήν ἀναζήτηση γιά τήν Ἀλήθεια καί τή Ζωή πού εἶναι ὁ Χριστός.
Συνυπογράφουν:
Πρωτοπρεσβύτεροι:
π. Ἰωάννης Νηριανάκης ἐφ. Ἱ. Μ. Ἁγ. Σκέπης Δροσιᾶς
π. Ἰωάννης Χατζηθανάσης ἐφ. Ἱ. Ν. Ἁγ. Παρασκευῆς Ἀττικῆς
π. Ἰωάννης Φωτόπουλος ἐφ. Ἱ. Ν. Ἁγ. Παρασκευῆς Ἀττικῆς
π. Ἀντώνιος Μπουσδέκης ἐφ. Ἱ. Ν. Ἁγ. Νικολάου Νικαίας
π. Ἐμμανουήλ Μαθιουδάκης ἐφ. Ἱ. Ν. Ἁγ. Ἰωάννου Μαδύτου
Πρεσβύτεροι:
π. Νικόλ. Πουρσανίδης ἐφ. Ἱ. Ν. Παμμεγίστων Ταξιαρχῶν Ἀχαρνῶν
π. Ἀθανάσιος Μηνᾶς ἐφ. Ἱ. Ν. Ἁγ. Ἐλευθερίου Γκύζη
π. Βασ. Κοκολάκης ἐφ. Ἱ. Ν. Ὑψώσεως Τιμίου Σταυροῦ Χολαργοῦ
π. Πέτρος Πανταζῆς ἐφ. Ἱ. Ν. Μεταμορφώσεως Χαλανδρίου
π. Σταῦρος Τρικαλιώτης ἐφ. Ἱ. Ν. Ἁγ. Παρασκευῆς Ἀττικῆς
π. Γεώργιος Ἀφθίνος ἐφ. Ἱ. Ν. Ἁγ. Ἐλευθερίου Κάτω Χαλανδρίου
π. Σωτήριος Γκίκας ἐφ. Ἱ. Ν. Ἁγ. Δημητρίου Ἁγ. Παρασκευῆς
π. Εὐστάθιος Ἀθανασόπουλος ἐφ. Ἱ. Ν. Ἁγ. Ἀννης Κηφισιᾶς
π. Εὐθύμιος Μουζανίτης ἐφ. Ἱ. Ν. Ἁγ. Ἐλευθερίου Ἀμαρουσίου
π. Ἀθανάσιος Γεραμάνης ἐφ. Ἱ. Ν. Ἁγ. Ἰωάννου Καλυβίτου Αὐλίδας
π. Βασίλειος Σπηλιόπουλος ἐφ. Ἱ. Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Ν. Ἰωνίας
π. Γεώργιος Διαμαντόπουλος διάκονος Ἱ. Ν. Ἁγ. Νικολάου Ἠλιουπόλεως
