"᾿Εγώ εἰμί τὸ Α καὶ τὸ Ω, ἡ ἀρχὴ καὶ τὸ τέλος, ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔσχατος" (᾿Αποκ. κβ΄, 13)

Κείμενα γιά τήν ἑλληνική γλῶσσα στή διαχρονική της μορφή, ἄρθρα ὀρθοδόξου προβληματισμοῦ καί διδαχῆς, ἄρθρα γιά τήν ῾Ελλάδα μας πού μᾶς πληγώνει...


Πέμπτη 6 Ιανουαρίου 2011

Ὁ «ἑορταστικός» Παπαδιαμάντης / τοῦ Σαράντου Καργάκου

 
 
Ὅπως γράψαμε στό προηγούμενο δημοσίευμά μας, στίς 3 Ἰανουαρίου τῆς νέας χρονιᾶς συμπληρώνεται ἕνας αἰώνας ἀπό τήν ἐκδημία τοῦ ἀοίδιμου Παπαδιαμάντη. Ἀκόμη καί ὅταν ζοῦσε ὁ Σκιαθίτης συγγραφέας, εἶχε καθιερωθεῖ σάν «ἑορταστικός συγγραφέας». Ὅλα σχεδόν τά ἔντυπα τῆς ἐποχῆς του, κατά τίς ἡμέρες τῶν Χριστουγέννων καί τοῦ Πάσχα, τοῦ ζητοῦσαν ἔναντι γλίσχρας ἀμοιβῆς νά τούς δώσει πρός δημοσίευση κάποιο κείμενό του. Οἱ τότε ἀλλά καί οἱ μετέπειτα «προοδευτικοί» τοῦ εἶχαν κολλήσει τήν ταμπέλλα (ἡ ταμπελλοκρατία, ὅπως καί ἡ τεμπελοκρατία, στήν Ἑλλάδα εἶναι παλιᾶς κοπῆς) τοῦ συντηρητικοῦ πού μόνον τό λιβάνι καί τό κρασί μποροῦσαν νά τόν ἐμπνεύσουν.
Ὁ Παπαδιαμάντης, παρά τά λεγόμενα, δέν ἦταν ψοφοδεής. Δέν αἰσθανόταν τήν ἀνάγκη νά ἀπολογηθεῖ γιά ὅσα πίστευε. Καί μέ σθένος ἐδήλωνε:
«Τό ἐπ’ ἐμοί, ἐν ὅσω ζῶ καί ἀναπνέω καί σωφρονῶ, δέν θά παύσω, ἰδίως δέ κατά τάς πανεκλάμπρους ταύτας ἡμέρας, νά ὑμνῶ μετά λατρείας τόν Χριστόν μου, νά περιγράφω μετ᾽ ἔρωτος τήν φύσιν καί νά ζωγραφῶ μετά στοργῆς τά γνήσια Ἑλληνικά ἔθη (=ἔθιμα)».
Σάν «ἑορταστικό» καθιέρωσαν ἀκόμη τόν Παπαδιαμάντη τό ἑλληνικό σχολεῖο (πάντα παραμονές τῶν Χριστουγέννων καί τοῦ Πάσχα διδασκόμαστε ἤ διδάσκαμε τά ἐξαίσια διηγήματα. «Ἡ σταχομαζώχτρα», «Στό Χριστό στό Κάστρο» καί τό «Πάσχα ρωμέικο»), καί ὁ ἑλληνικός Τύπος, ἀκόμη καί ὁ ραδιοτηλεοπτικός. Κι αὐτό μέχρι σήμερα, ὅπου μπορεῖς νά ἀκούσεις ἤ νά διαβάσεις πολλά περί Παπαδιαμάντη ἀλλ’ ὄχι τόν ἴδιο τόν Παπαδιαμάντη. Διότι στό χάλι ὅπου ἔφθασε ἡ παιδεία μας, ὁ λόγος τοῦ Σκιαθίτη συγγραφέα εἶναι «ἀνήκουστος» καί ἀκατάληπτος. Περιέργως, ὅμως, σέ κάποια σχολεῖα, χάρη στήν εὐψυχία ὁρισμένων παιδαγωγῶν, ὁ Παπαδιαμάντης διδάσκεται, γίνεται προσιτός καί –τό σημαντικώτερο– ἀγαπητός! Παραμένει ὁ περισσότερο –παρά τήν πολεμική πού τοῦ ἀσκεῖται– διαβαζόμενος συγγραφέας μας.
Ἀσφαλῶς καί φέτος θά τιμηθεῖ πιθανῶς καί ἀπό τήν Ἀκαδημία, τά πανεπιστήμια καί τό ὑπουργεῖο Πολιτισμοῦ. Ἐκεῖνο πού φοβᾶμαι ὅτι θά συμβεῖ καί τούτη τή φορά, εἶναι πώς κάποιες ἐπίσημες πανηγυρικές ἐκδηλώσεις θά εἶναι γιά τά ...πανηγύρια ἤ κάποιες –τάχα– σοβαρές θά ἔχουν ἕναν «τιπουκειτιστικό» χαρακτήρα, μέ ἀποτέλεσμα ἡ οὐσία τοῦ παπαδιαμαντικοῦ ἔργου νά διαρρεύσει. Φοβᾶμαι ἀκόμη ὅτι σέ κάποια ἔντυπα θά δημοσιευθοῦν «βαθυστόχαστες» μελέτες πού θ’ «ἀποδείχνουν» ὅτι ὁ Παπαδιαμάντης εἶναι –καί ἤταν– ἕνας συγγραφικός ἀναχρονισμός, ἕνας ἄνθρωπος πού δέν ταιριάζει στόν δικό μας αἰώνα, ἀφοῦ, ὅπως ἄλλωστε, ἔχει λεχθεῖ δέν ταίριαζε οὔτε στούς δύο προηγούμενους. Ὀρθόν, μέ μία διαφορά: οἱ αἰῶνες αὐτοί πού εἶχαν χαρακτηρισθεῖ «αἰῶνες προόδου», δέν ταίριαζαν οὔτε ταιριάζουν στό παπαδιαμαντικό προσωπικό καί συγγραφικό ἦθος.
Ὁ Παπαδιαμάντης δέν ἀνήκει ἀποκλειστικά σέ κανέναν αἰώνα· εἶναι διαιώνιος. Ἀνήκει σέ ὅλους τούς αἰῶνες. Εἰσχώρησε ὅσο κανείς στά προβλήματα τῆς κοινωνικῆς ζωῆς, στά προβλήματα τῆς ἠθικῆς ἐκτροπῆς καί ἐξαθλιώσεως (πρῶτος αὐτός ἔγραψε μέ οἶκτο γιά τούς ἀνθρώπους πού εὕρισκαν παρηγοριά στό κρασί, στό χασίς, γιά τίς κοινές γυναῖκες, γιά τά νόθα παιδιά), κι ἀκόμη κανείς δέν μίλησε τόσο σκληρά γιά τούς πολιτικούς καί τήν πολιτική γενικά. Τό διήγημα «Οἱ Χαλασοχώρηδες» καί ὁ ὁρισμός τῆς πολιτικῆς πού δίνει στούς «Ἐμπόρους τῶν Ἐθνῶν» εἶναι κείμενα μνημειακά. Κανείς δέν συνέλαβε στό βαθμό πού τό ἔπραξε αὐτός μέ τήν«Φόνισσα» ὅτι τό μεγαλύτερο κοινωνικό πρόβλημα τοῦ νεώτερου ἑλληνικοῦ κράτους ἦταν ἡ προίκα!
Ὁ θεσμός αὐτός πού ἴσχυε ὥς τόν πρόσφατο καιρό, καί καμουφλαρισμένα ἰσχύει ἀκόμη, εἶναι αὐτός πού πρωτίστως προκάλεσε τήν αἱμορραγία τῆς μεταναστεύσεως καί τῆς ἀστυφιλίας, τήν ὑποβάθμιση τοῦ θηλυκοῦ πλάσματος σέ ἐπίπεδο κατάρας (καί μέ πολλές βρεφοκτονίες) καί τήν ἀγαμία τῶν ἀρρένων ἤ τῶν μικρότερων κοριτσιῶν, ἐπειδή δέν εἶχε βρεθεῖ γαμπρός γιά τήν μεγάλη ἀδελφή!
Ἀσφαλῶς ὁ Παπαδιαμάντης προσφέρεται ὡς τερπνόν ἀνάγνωσμα στίς ἡμέρες τῶν ἑορτῶν. Καί ποιός δέν θά συγκινηθεῖ, ἄν διαβάσει τόν μοναδικό σέ πλοκή «Ἀμερικάνο»; Ποιός δέν θά χαρεῖ στήν εὐτραπελία, τή λεκτική δεξιοτεχνία, τήν πλουτολεξία, ἄν διαβάσει τό «Ὄνειρο στό κύμα»; Ὡστόσο, τά ἀθηναϊκά του διηγήματα πού ἀποτελοῦν τό ἕνα τρίτο τοῦ σύνολου ἔργου του, καθώς καί κάποια ἄρθρα ἤ μελέτες του καθιερώνουν τόν Παπαδιαμάντη ὡς ἕνα βαθύτατο κοινωνικό ἀνατόμο καί στοχαστή πρώτης γραμμῆς, πού ὁ σοφός λόγος του πρέπει ν᾽ ἀκούγεται καί σ’ αὐτή τήν κακομοίρικη ἐποχή.
Πηγή: 
Εστία Πηγή:http://www.sarantoskargakos.gr/ΑΚΤΙΝΕΣ

῾Ο Μητροπολίτης Αἰτωλίας καί ᾿Ακαρνανίας Κοσμᾶς γιά Τεμένη, «Κάρτα του Πολίτη», ᾿Αξίες καί ἰδανικά.


Συνέντευξη στο Περιοδικό "Έξοδος" παραχώρησε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αιτωλίας και Ακαρνανίας ΚΟΣΜΑΣ.
Το κείμενο της συνεντεύξεως είναι το ακόλουθο:
Ερώτηση:Ένα μεγάλο και ενεργό κομμάτι της κοινωνίας μας, όπως είναι οι νέοι σήμερα βιώνουν πολυδιάστατα αδιέξοδα, αμφισβητήσεις και επιφύλαξη. Υπάρχει τρόπος διεξόδου; Τι πιστεύετε ότι λείπει από τη νεολαία μας; Το κίνητρο η η ελπίδα;
Απάντηση: Όπως λέτε, οι νέοι μας πάντοτε και σήμερα, είναι ένα μεγάλο και ενεργό κομμάτι της κοινωνίας μας. Θα προσθέσω ότι είναι το καλύτερο κομμάτι της κοινωνίας, το μέλλον της, η ελπίδα της, η απαντοχή της. Πολύ σωστά πάλι λέτε ότι ζουν πολυδιάστατα αδιέξοδα. Σήμερα η νεότης μας ζη μέσα σε μεγαλύτερη ευμάρεια, σε άνεση, έχει δυνατότητα επικοινωνίας, δυνατότητα προόδου και εξελίξεως μεγαλυτέρα από προηγούμενες εποχές.
Γιατί να υπάρχουν και μάλιστα πολυδιάστατα αδιέξοδα; Γιατί να υπάρχουν αμφισβητήσεις, επιφυλάξεις και επαναστάσεις από τους νέους;
Πιστεύω για την κατάστασι αυτή στη νεότητά μας δεν ευθύνονται οι νέοι μας, αλλά εμείς οι μεγαλύτεροι στην ηλικία, κληρικοί, εκπαιδευτικοί και κυρίως οι γονείς.
Μεγαλώνουμε τα παιδιά μας μόνο σαν σωματικούς οργανισμούς.
Τα μάθαμε να τρώνε, να πίνουν, να απολαμβάνουν, να ικανοποιούν την εγωπάθειά τους, τις αδυναμίες τους, συγχωρέστε με, και την ενστικτώδη ζωή τους.
Τα βλέπουμε περισσότερο σαν μηχανές που περιμένουμε να παράγουν έργο και οικονομικό κέρδος, παρά σαν ψυχοσωματικές οντότητες, σαν εικόνες Θεού, σαν προσωπικότητες με αρετές, με ιδανικά, αξίες, με στόχο την πνευματική καλλιέργειά τους, τον αγιασμό τους, την κατάκτησι της αιωνιότητος.
Τα παιδιά μας καλομαθημένα, χωρίς κόπο, εργασία και άσκησι, κενά από ιδανικά και αξίες με την παραμικρή δυσκολία αδυνατούν να αγωνισθούν, έρχονται σε αδιέξοδο, αποθαρρύνονται, χάνουν τα πάντα.
Πιστεύω, γιατί το έζησα τόσα χρόνια διακονώντας τη νεότητα, πως αν συνδέσουμε προσωπικά και συνειδητά το νέο με τον Χριστό μας και την αγωνιστική χριστιανική ζωή, τότε ο νέος θα πληρωθή από πνευματικό περιεχόμενο, θα αποκτήση πίστι στις αιώνιες αξίες και τα ιδανικά, θα βρη σκοπό και στόχο αλάθητο στη ζωή του, θα ευτυχή πραγματικά αγωνιζόμενος. Θα αποκτήση όχι απλώς ελπίδα, αλλά και πίστη ακράδαντη και χαροποιό.
Ερώτηση:Το τελευταίο χρονικό διάστημα έχει γίνει λόγος πολύς για την ανάγκη η όχι ανέγερσης σημείων λατρείας άλλων θρησκειών στην Ελλάδα, με ένα κομμάτι της κοινωνίας να αντιδρά σ’ αυτή την προοπτική. Πιστεύετε πως είναι ώριμες οι συνθήκες να γίνει αυτό;
Απάντηση :Μέσα σε μία ορθόδοξη Ελλάδα, σε μια χώρα ηρώων και μαρτύρων, σε έναν τόπο αιματοβαμμένο από τις επιθέσεις και τα εγκλήματα τόσων επιδρομέων νομίζω πως είναι ανάγκη να το σκεφθούμε πολύ, αν πρέπει να στηθούν τεμένη αλλοτρίων θρησκευμάτων. Εδώ υψώνεται ο Σταύρος, το αιώνιο σύμβολο της νίκης και του θριάμβου. Εδώ στήνονται θυσιαστήρια ορθοδόξων Ναών, εδώ υπάρχει η αποκάλυφθείσα Ορθόδοξη αλήθεια, εδώ υπάρχει λαός πιστός και ευσεβής. Εδώ τόσοι νεομάρτυρες υπενθυμίζουν τους εχθρούς της πίστεως του Χριστού μας.
Κάθε παρουσία άλλου θρησκεύματος θα προκαλεί, θα σκανδαλίζη, θα επηρεάζη, θα κλονίζη ακόμη την πίστη των αδυνάτων. Το θέλουμε αυτό;
Οι οπαδοί των άλλων θρησκευμάτων πρέπει να βλέπουν το Σταυρό για να διδάσκονται και αυτοί και να συνειδητοποιούν ότι εδώ στην Ορθοδοξία βρίσκεται η σώζουσα αλήθεια.
Νομίζω, πως σε πολλές ισλαμικές χώρες δεν δέχονται ούτε το σημείο του Σταυρού να κάνουν οι ορθόδοξοι.Πως εμείς θα στήσουμε τεμένη τους ανάμεσα σε χριστιανούς που λατρεύουν τον Αναστάντα Κύριο και Λυτρωτή μας, τον μόνο Θεό;
Δεν μπορούμε, νομίζω, να μιλάμε για ώριμες η όχι συνθήκες. Ας αφήσουν την ορθόδοξο Ελλάδα να λατρεύη ελεύθερα και ανεμπόδιστα τον Τριαδικό Θεό μας, τον μόνο Θεό και Σωτήρα μας.
Με όλα αυτά δεν αρνούμαστε το δικαίωμα κάθε ανθρώπου να λατρεύη ότι επιθυμεί.
Νομίζω όμως ότι είναι ασέβεια εκ μέρους μας και προσβολή του Τριαδικού μας Θεού να ανεγείρουμε εμείς οι Ορθόδοξοι αλλοθρήσκων τεμένη.
Ερώτηση:Η «κάρτα του πολίτη» έχει ξεσηκώσει από την άλλη πλευρά πλήθος αντιδράσεων από κοινωνικούς αλλά και εκκλησιαστικούς εκπροσώπους. Ποιά η θέση σας σε αυτή την «καινοτομία» που γίνεται προσπάθεια να εισαχθεί στη ζωή όλων μας αλλάζοντας αναπόφευκτα την καθημερινή ζωή;
Απάντηση:Πολύς θόρυβος τελευταία γίνεται για την «κάρτα του πολίτη». Μόλις προ ημερών ανήρτησε στο διαδίκτυο το Υπουργείο Εσωτερικών διαβούλευσι σχετική με την «κάρτα του πολίτη» και ζήτησε τις γνώμες των πολιτών.
Είναι ένα μεγάλο θέμα, το οποίο θέλει πολλή ανάπτυξι. Απλώς εδώ να πούμε ότι η «κάρτα του πολίτη» θα συνδέεται με πλήθος αρχείων τα οποία αφορούν καθένα από μας, άρα θα υπάρξη ενοποίησι αυτών η τουλάχιστον συσχετισμός των στοιχείων τους.
Έπειτα θα φέρει ηλεκτρονικό εξοπλισμό ο οποίος στην Ελληνική έχει αποδοθεί με τον όρο πλινθίο και είναι το γνωστό μικροτσίπ.
Η «κάρτα του πολίτη» με όλες βέβαια τις ενσωματωμένες κάρτες θα είναι μία σκλαβιά για τον κάθε άνθρωπο, ο οποίος θα παρακολουθείται, θα ελέγχεται και θα χάση την ελευθερία του.
Η τεχνολογία του μικροτσίπ συνεπάγεται την καταστρατήγησι της ιδιωτικότητος, τον ασφυκτικό έλεγχό της και επομένως την προσβολή του ανθρωπίνου προσώπου, κατά την θεολογική έννοια, αφού ο άνθρωπος καταλήγει να ταυτίζεται με νούμερο.
Η «κάρτα του πολίτη» θα καταργήση το αυτεξούσιό του ανθρώπου.
Για όλους αυτούς τους λόγους αντιτιθέμεθα, όπως αντιτιθέμεθα και στην ενοποίησι των αρχείων που υπάρχουν για κάθε πολίτη.
Ερώτηση:Θα θέλαμε την συμβουλή η παραίνεσή σας ενόψει εισόδου μας σε εποχές όπου κατά γενική ομολογία, οι αξίες όπως τις ξέραμε μέχρι σήμερα, θα κριθούν και μάλιστα έντονα.
Απάντηση:Έχουμε ήδη εισέλθη σε εποχή κατά την οποία προσπαθούν πολλοί να απομακρύνουν από την καρδιά μας και τη ζωή μας αξίες και ιδανικά αιώνια.
Βρισκόμαστε σε εποχή, που όχι μόνο τις αξίες αλλά και τον Σωτήρα και Λυτρωτή μας, τον Σαρκωθέντα Θεό μας, τον Χριστό μας αγωνίζονται πολλοί να ξεριζώσουν από τις καρδιές μας και μάλιστα των νέων και νεανίδων, των παιδιών μας.
Είναι ένα μεγάλο πάλι θέμα αυτό που θέλει μεγάλη συζήτησι και μελέτη.
Απλώς θα ήθελα να πω ότι είναι φοβερό αλήθειες και αξίες που μας ελευθέρωσαν από τη σκλαβιά, μας ανέδειξαν, μας διετήρησαν σαν έθνος, να τις λησμονούμε, να τις περιφρονούμε, να αγωνιζόμαστε να τις απομακρύνουμε. Για παράδειγμα, η πίστι στην Ορθοδοξία μας και στην Ελλάδα μας, πρέπει να διατηρηθούν απρόσβλητες.
Σε όποιες εποχές κι αν εισέλθουμε, τον Χριστό και την Πατρίδα δεν πρέπει να τα κρίνουμε.
Ο Χριστός είναι ο Θεός μας και η Ελλάδα, η Πατρίδα των μαρτύρων και των ηρώων, η Πατρίδα μας. Αντί να κρίνουμε, να γνωρίσουμε καλά την ορθόδοξη πίστι μας, να την ζήσουμε, να γνωρίσουμε την γνήσια και ανόθευτη Ελληνική μας Ιστορία, να γνωρίσουμε τις αξίες που έθρεψαν και εγαλούχησαν γενεές γενεών των προγόνων μας, των πατέρων μας και να μεταλαμπαδεύσουμε τις αιώνιες αξίες στα παιδιά μας για να περισώσουμε το έθνος μας.
Μην επηρεαζόμαστε από αλλότριες φωνές. Δεν μας σώζει κανείς παρά μόνον ο Τριαδικός Θεός μας, η Ορθοδοξία μας και ο προσωπικός μας γνήσιος αγώνας. Έτσι σωθήκαμε τόσους αιώνες, έτσι και τώρα. Καλά και Άγια Χριστούγεννα.