Η «ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ» ΚΑΙ «ΤΟ ΑΔΙΑΝΟΗΤΟ ΤΙΠΟΤΑ»
Γράφει ὁ μοναχὸς Μωυσῆς Ἁγιορείτης
Ὅταν ἡ Ἑλλάδα εἰσῆλθε στὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση ἡ ἐφημερίδα «Le Monde» ἔγραφε: «Σήμερα εἰσῆλθε στὴν Εὐρωπαϊκὴ κοινότητα ἡ χώρα τῆς Φιλοκαλίας». Ἡ Φιλοκαλία εἶναι ἕνα βιβλίο ποὺ πρωτοεκδόθηκε στὴ Βενετία τὸ 1782. Πρόκειται γιὰ συγκέντρωση ἐκλεκτῶν ἁγιοπατερικῶν κειμένων, γιὰ ὅσους ἀγαποῦν τὴν πνευματικὴ ζωή, τὴν οὐσιαστικὴ σχέση τους μὲ τὸν ζῶντα Θεό. Συγκεκριμένα κατὰ τὸν τίτλο τοῦ σημαντικοῦ αὐτοῦ βιβλίου, ποὺ χαρακτήρισε μία ἐποχὴ καὶ ἕνα τρόπο ζωῆς, ἀναφέρεται: «Φιλοκαλία τῶν Ἱερῶν Νηπτικῶν. Συνερανισθεῖσα παρὰ τῶν Ἁγίων καὶ Θεοφόρων Πατέρων ἡμῶν, ἐν ᾗ διὰ τῆς κατὰ τὴν πράξιν καὶ θεωρίαν Ἠθικῆς φιλοσοφίας, ὁ νοῦς καθαίρεται, φωτίζεται καὶ τελειοῦται...» Μιλᾶμε λοιπὸν γιὰ φιλοκαλικὴ ἐποχή, φιλοκαλικοὺς πατέρες καὶ φιλοκαλισμό.
Οἱ συντάκτες τοῦ σπουδαίου βιβλίου καὶ τότε κατηγορήθηκαν ἀπὸ ὁρισμένους ὡς σκοταδιστὲς καὶ τοὺς προσῆψαν τὸ σκωπτικὸ προσωνύμιον Κολλυβάδες, γιὰ ἄλλη ὅμως αἰτία. Σήμερα, μετὰ ἀπὸ μελέτη, ἔκδοση κειμένων καὶ ἐκτίμηση ἡ ἐπιστήμη ἀποφαίνεται ὅτι τὸ ἔργο τους ἦταν λίαν ἀξιόλογο κι ἔδωσε πνοὴ νέα στὴν ὀρθόδοξη πνευματικὴ ζωή. Οἱ πρωτοστάτες τοῦ κολλυβαδικοῦ-φιλοκαλικοῦ κινήματος στέφθηκαν ὑπὸ ἁγιωνυμίας καὶ αὐτὸ λέει πολλά.
Μετὰ ἀπὸ διακόσια χρόνια καὶ πλέον ἔρχεται ὁ συγγραφέας Στέλιος Ράμφος, ποὺ πέρασε ἀπὸ διάφορα ἰδεολογικὰ ρεύματα, ν’ ἀμφισβητήσει τὴ φιλοκαλικὴ προσφορὰ μὲ τὸ νέο του βιβλίο: «Τὸ ἀδιανόητο τίποτα. Φιλοκαλικὰ ριζώματα τοῦ νεοελληνικοῦ μηδενισμοῦ». Ἂς σημειωθεῖ ὅτι κάποτε μᾶς εἶχε συγκινήσει μὲ γραφές του καὶ εἴχαμε μακρὲς συζητήσεις στὴν ταπεινή μας Καλύβη, μαζὶ μὲ τὸν Κώστα Ζουράρι. Νομίζω ὅτι ὁ κ. Ράμφος τὸ παρατραβάει τὸ σχοινὶ στὶς ἑρμηνεῖες, σχολιασμοὺς καὶ ἀναλύσεις του σὲ κείμενα ποὺ πλησιάζονται μ’ ἕνα ἐντελῶς ἄλλο τρόπο.
Ἐμμέσως πλὴν σαφῶς μᾶς λέει πὼς τὸ ἀντιδυτικὸ καὶ γνήσια ἀναγεννητικὸ κίνημα τῶν ἱεροπρεπῶν Κολλυβάδων, κατὰ τὸν Ἀλέξανδρο Παπαδιαμάντη, ἔφερε ὅλη τὴν κακοδαιμονία στὴν Ἑλλάδα. Οἱ φιλοκαλικοὶ πατέρες, Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ὁ φωστήρας τῆς Θεσσαλονίκης, ὁ νηπτικὸς Ἁγιορείτης, ὁ μέγας Θεολόγος, ὁ ἡσυχαστὴς καὶ διδάχος, ὅπως καὶ ὁ σοφώτατος καὶ πολυγραφότατος, ἀσκητὴς τοῦ Ἄθωνα, νεοησυχαστὴς Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης καὶ οἱ σὺν αὐτῷ μακάριοι ἄνδρες περιόρισαν τὴν Ἐκκλησία, τὴν ἔκλεισαν στὸ καβούκι της, τὴν ἔβγαλαν ἐκτὸς Ἱστορίας, ὥστε νὰ ταλαιπωρούμεθα ἕως σήμερα. Τὸ μόνο ποὺ δὲν λέει εἶναι ὅτι καὶ ἡ σημερινὴ οἰκονομικὴ κρίση προέρχεται ἀπὸ τὴν ἀκολούθηση τοῦ πνεύματος τοῦ ἡσυχασμοῦ. Ἡ προκλητική, βάναυση, ἀθεόφοβη, ὠμὴ καὶ ὑπερήφανη ἀπαξίωση τοῦ ἱεροῦ ἡσυχασμοῦ, τοῦ παλαμισμοῦ, τοῦ κολλυβαδισμοῦ καὶ φιλοκαλισμοῦ ἀγγίζει ἢ ξεπερνᾶ τὰ ὅρια τῆς αἱρέσεως;
Μάλιστα βρέθηκε καθηγητὴς τῆς Θεολογικῆς σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ὁ κ. Πέτρος Βασιλειάδης, γνωστὸς γιὰ τὶς μοντέρνες ἰδέες του, νὰ χαρακτηρίσει «συγκλονιστικὸ» τὸ βιβλίο τοῦ κ. Σ. Ράμφου κατὰ τοῦ ἡσυχασμοῦ. Ὅτι ὁ ἡσυχασμός, λέει, βλέπει μόνο τὸ χθὲς καὶ ὄχι τὸ αὔριο καὶ δημιουργεῖ διχασμὸ στὴν ψυχή. Ὁ κ. Π. Βασιλειάδης τονίζει τὴ ρήση τοῦ κ. Σ. Ράμφου ὅτι οἱ μελετητὲς τῆς Φιλοκαλίας σήμερα μετεωρίζονται «ἀνάμεσα σὲ οὐράνια προσδοκία καὶ ἀπογεμένη ἱστορικότητα».
Εἶναι λυπηρὸ νὰ γράφονται αὐτὰ τόσο εὔκολα καὶ αὐτὲς οἱ ἐντελῶς προσωπικὲς ἑρμηνεῖες νὰ ἐπικροτοῦνται ἀπὸ Θεολόγους καὶ νὰ τὶς προσυπογράφουν˙ ὅτι ἡ Σύνοδος τοῦ 1351 ἔθεσε ὁριστικὰ τὴν Ἐκκλησία στὸ χρονοντούλαπο τῆς ἱστορίας. Ἡ ἱστορία ὅμως, πιστεύω, θὰ προσπεράσει τέτοιες ἰδέες. Ὁ κύριος τῆς ἱστορίας εἶναι ὁ Χριστὸς καὶ ἡ Ἐκκλησία εἶναι τὸ ζωντανὸ σῶμα Του. Αὐτὸς δίνει πνοὴ στὴν Ἐκκλησία καὶ στὸν κόσμο. Οἱ ἑρμηνεῖες τοῦ βιβλίου εἶναι τόσο πρωτότυπες, ὅσο παράξενες καὶ οἱ ὑψηλὲς πτήσεις του δημιουργοῦν ἰσχυρὲς πτώσεις καὶ ὁδηγοῦν σ’ ἕνα ἀδιανόητο τίποτε...
Φιλοκαλία σημαίνει ἀγάπη τοῦ ὡραίου. Ὁ ὡραῖος εἶναι ὁ Χριστός. Ἡ σύνδεση μὲ τὸν Χριστὸ ὡραιοποιεῖ τὴ ζωή μας. Ἡ Φιλοκαλία μᾶς λέει πῶς θὰ ἐπιτευχθεῖ αὐτό. Ὁ Ντοστογιέφσκι λέει˙ ἡ ὡραιότητα θὰ σώσει τὸν κόσμο. Ἡ ὡραιότητα εἶναι ὁ Χριστός. Ἰδιαίτερα σήμερα σὲ μιὰ ἐποχὴ ἐκκοσμικεύσεως καὶ ἀποστασίας ἔχουμε μεγάλη τὴν ἀνάγκη τοῦ ἡσυχασμοῦ, τῆς μελέτης τῆς Φιλοκαλίας, τῆς συνδέσεως μὲ τὸν Χριστὸ καὶ τὴν Ἐκκλησία Του.
Γράφει ὁ μοναχὸς Μωυσῆς Ἁγιορείτης
γιὰ τὴν «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ»
http://christianvivliografia.wordpress.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου