Η θεραπευτική αξία των παραμυθιών

Ετυμολογικά, το παραμύθι σημαίνει «αυτό που είναι πλησίον ενός μύθου». Ο Φρόιντ έλεγε ότι οι μύθοι είναι όνειρα που αντανακλούν τη λειτουργία του ασυνείδητου. Η μαγεία των παραμυθιών έγκειται στη δύναμή τους να αποτυπώνουν με τη χρήση πολλαπλών συμβόλων θεματολογίες όπως:
* διαχρονικές υπαρξιακές αγωνίες του ανθρώπου (το δίπολο ζωής και θανάτου),
* κοινωνικές αντιφάσεις (αδικία/ δικαίωση),
* ηθικές έννοιες (καλό/ κακό),
* αγωνίες που σχετίζονται με το πέρασμα του χρόνου (ωρίμαση, ευθύνες, αναπόφευκτες απώλειες),
* ενδοψυχικές συγκρούσεις
* πηγαία άγχη του ανθρώπου (αυτονομία/ εξάρτηση, φόβοι, αδιέξοδα).

Μπορούν να εκφράζουν απλά και αβίαστα την πολυπλοκότητα του ανθρώπινου ψυχισμού, δίχως να υπόκεινται στον έλεγχο και τον περιορισμό μίας λογικής πραγματικότητας. Ο συμβολικός αυτός λόγος της αφήγησης των παραμυθιών, λειτουργεί προστατευτικά και θεραπευτικά στο μικρό παιδί και όχι μόνο, παρέχοντάς του μία σειρά από σημαντικά οφέλη όπως είναι:
- Η εξοικείωση με πολύπλοκες έννοιες (π.χ. το κακό, η βία) μέσα από μία κατανοητή ιστορία- έννοιες που δύσκολα ένα παιδί μπορεί αλλιώς να ενσωματώσει.
- Η επεξεργασία ηθικών αξιών, όπως π.χ. ότι η αλήθεια είναι πιο δυνατή από το ψέμα.
Οι ιστορίες των παραμυθιών ενισχύουν στο παιδί την κριτική του σκέψη. Το παιδί μπορεί και συνομιλεί προσωπικά με την αφήγηση, ερμηνεύει τους συμβολισμούς και χτίζει τα δικά του μηνύματα και στάσεις ως προς τις έννοιες της αδικίας, της βίας, της εγκατάλειψης ή της μοναξιάς.
Το παραμύθι αποτελεί ένα ερέθισμα για να προβάλλει πάνω του το παιδί, τα δικά του αναπάντητα ερωτηματικά ή αγωνίες, στις οποίες ο γονιός απαντά και ανακουφίζει.
Το παιδί μαθαίνει να διαχωρίζει το αληθινό από το φανταστικό, να επεξεργάζεται τη γλώσσα των συμβόλων, να εξερευνά τα μηνύματα που κρύβονται πίσω από το ορατό ή το αυτονόητο (π.χ. στην «Κοκκινοσκουφίτσα» ο λύκος θεωρητικά συμβολίζει τις επιθετικές/ ζωικές ενορμήσεις του ανθρώπου, το κόκκινο χρώμα τη σεξουαλικότητα, ενώ στην πλοκή εγείρεται η σημασία της εμπιστοσύνης και οι δυσκολίες που συνδέονται με την κατάκτησή της).
Σύμφωνα με τον παιδοψυχολόγο Μπρούνο Μπέτελχαϊμ (Bruno Bettelheim 1903–1990), τα παραμύθια βγάζουν το παιδί από δύσκολες συναισθηματικές καταστάσεις.
Εκείνο αρχίζει να επεξεργάζεται τι νιώθει, τι το φοβίζει, αλλά ανακαλύπτει και τρόπους υπέρβασης των συναισθημάτων του μέσα από την ταύτισή του με τον ήρωα ή από την κατανόηση της επίλυσης των εμποδίων μέσα στην ιστορία, η οποία συνήθως έχει και αίσιο τέλος, προσφέροντάς του την ασφάλεια και την ελπίδα που τόσο πολύ έχει ανάγκη.

Αναδημοσίευση από το www.ygeia.tanea.gr